De beste vreugde komt voort uit eenvoud. Agni Yoga reeks

De geschiedenis toont aan dat harde tijden het vermogen kunnen hebben om mensen en naties te veranderen. Sparta bv., de stadstaat van het oude Griekenland, werd beroemd om de militaire dapperheid van haar burgers door hun sobere levenswijze. Van de naam van deze stad is het woord “Spartaans” afgeleid en dat wordt ook nu nog gebruikt om zuinigheid en zelfopoffering te suggereren. Ironisch genoeg is het in de hedendaagse tijd Griekenland, dat een van de ernstigste economische moeilijkhe­den doormaakt en aan “soberheidspakketten” onderworpen is, maar zo zijn er ook vele andere anderen, die door schulden worden beheerst.

Terwijl deze economische noodsituatie velen ontbering brengt, is soberheid waarschijnlijk een woord, dat weinigen in een positief licht zouden willen zien, daar zij het hoofdzakelijk in verband brengen met economische hope­loosheid, het verlies van de levensstandaard waar men aan gewend is, en dat alles zonder enig compenserend doel in het verschiet. Maar er is een ander soort soberheid dat, bereidwil­lig toegepast, van onschatbare hulp is bij het zoeken naar een spiritueel doel. Dat is uiter­aard van weinig troost voor degenen die op dit ogenblik van een behoorlijk levensonderhoud worden beroofd, maar het belangrijke verschil is, dat spirituele soberheid uit vrije keuze wordt toegepast – in dit laatste geval is het geen on­welkome opgelegde last. Dit is niet om de weg van de asceet of de raja yoga beoefenaar aan te bevelen bij allen die van de huidige econo­mische wereldcrisis te lijden hebben, maar het is interessant om na te denken over het be­oefenen van soberheid in spiritualiteit om te zien of er op zijn minst een compenserende spirituele beloning is voor de getroffenen.

“Soberheid in praktijk brengen” wordt in het Sanskriet “Tapasya” genoemd en daardoor werkt de yogi om zijn geest te bevrijden van we­reldse verlangens, een ruimte vrij makend waar­in de eeuwenlange opeenhoping van krachten, die hem aan de materiële wereld onderworpen houdt, worden “weggebrand”, waardoor het bewustzijn de kans krijgt onbelemmerd op te stijgen naar een doel, dat men zich voorstelt. Tapasya betekent letterlijk branden of heet wor­den, worden zoals een spirituele bekrachtiging stelt “een punt van Offervuur convergerend in de vurige wil van God”. Terwijl het pad van de yogi voor de meeste mensen te extreem zal zijn, is een bepaalde beheersing of beteugeling van de lichamelijke gevoelens en begeertes nood­zakelijk om een innerlijke ruimte te verschaffen, die nodig is om zijn ware identiteit in bedwang te houden. Spirituele retraites worden steeds meer een populaire vorm om Tapasya te ont­wikkelen, die vaak stilte en vasten als onderdeel van hun leefregel inhouden. Soberheid in prak­tijk brengen houdt een bewuste keuze in om wat ontbering zonder klachten, gehechtheid of tegenzin te doorstaan. De geestestoestand wanneer men bepaalt dit gebruik te gaan nale­ven is van het allergrootste belang.

Terwijl de zogenaamde westerse wereld een pe­riode van soberheid binnengaat, op zijn minst financieel, leven in waarheid veel landen, vooral ontwikkelingslanden en landen met en laag in­komen al jaren in veel slechter toestanden van armoede en ontbering. Het besef moet tenslot­te gaan doordringen, dat financiële onstabiliteit en economische “hausse en bankroet gaan” altijd een belangrijke plaats in de wereld zul­len blijven innemen zolang als landen een “op hebzucht gebaseerde” economische structuur aanbevelen boven een weldadige organisatie ten goede van het geheel. Sommige economen dachten dat “hausse en bankroet gaan” uit de hedendaagse economie was uitgeroeid, deze polariteit weerspiegelt echter het dualisme van de collectieve psychologische conditie van de mensheid en evenals alle andere paren van te­genstellingen kan men daar niet aan ontsnap­pen voordat het spirituele pad dat er tussen ligt, betreden is.

Voordat dit pad van spirituele soberheid be­wust aanvaard en met vreugde betreden is, zal het pad van tegenstellingen doorgaan zijn hardvochtige maar rechtvaardige lessen uit te delen. Want maatschappelijke verandering en tenslotte evo­lutie vindt plaats door calamiteiten en crises als dit niet door bewuste keuze gebeurt. Het is dus beter de lessen van de du­aliteit te leren en de middenweg eerder vroeger dan later te kiezen, en dan, wanneer bewust gekozen, kan vreugde het afstand doen van de last van materiële dingen vergezellen. De huidige soberheidsmaatregelen hebben dus een positief vermogen om buitensporige consumptiedrang te reduceren en de mensen ertoe te brengen creatiever over de toekomst te denken. Er zijn veel voorbeelden van mensen en groe­pen die ons op dit gebied voorgaan. De Voluntary Simplicity Movement (de Vrijwillige Simpelheid Beweging), opgericht door Duane Elgin roept de mensheid b.v. op niet langer op de automatische piloot te leven en welbewust leven verande­rende keuzes te maken. Dit maakt het noodzakelijk dat wij ons bevrijden van de onbelangrijke activiteiten die het moderne leven vullen zodat het mogelijk wordt in overeenstemming met onze belangrijkste doeleinden en waarden te leven. De prioriteiten van onze op consumptie en werk gerichte cultuur volgen het spoor vaak in de tegengestelde richting dan die welke ons verrijkt en inspireert. Het leven van sobere mensen, zeggen zij, wordt vaak benadrukt door keuzes om de con­sumptie te beperken en tot activiteiten over te gaan die een positieve uitwerking hebben op relaties, gezinsleven, dienst­verlening en het milieu.

Het is niet te idealistisch om te zeggen dat veel mensen tegen­woordig ernstig bezorgd zijn om het welzijn van anderen op de wereld, en dat op een manier die nooit eerder heeft plaats­gevonden. Om tegemoet te komen aan de eisen die deze zich nieuw ontwikkelende erkenning van leven in “één wereld” met zich meebrengt, is het nodig dat spirituele waarden en eigenschappen, zoals rechtvaardigheid, mededogen en broe­derschap niet langer slechts abstracte begrippen zijn, maar in de structuur van het alledaagse leven verweven worden. Het innerlijk en het uiterlijk, de subjectieve en de objectieve werelden moeten aan elkaar gekoppeld worden om een ge­heel te vormen – menselijke verhoudingen, economie, maat­schappelijke en economische systemen – zodat alles wat zich in de uiterlijke wereld van het dagelijkse leven manifesteert, bewust gericht wordt vanuit een subjectieve waardering van heelheid, van het één zijn van de menselijke geest en van het delen van het Ene Leven.

Hierdoor is het mogelijk te begrijpen dat liefdadigheid en soberheid een en dezelfde zijn. Voor de rijkere mensen in de wereld, voor hen die over opleiding, betrekkingen en vakkun­digheid beschikken, wordt liefdadig zijn steeds meer iets ge­woons, zoals aangetoond wordt door de vele daden van on­baatzuchtig geven en dienstverlening, en wat de zaden zaait om een meer gedisciplineerde, onzelfzuchtige en voldoening gevende levenswijze te laten opkomen. Voor sommige van die donateurs en filantropen houdt dat geven geen persoon­lijk offer in en is waarschijnlijk slechts een percentage van het inkomen, dat de kwaliteit van hun leven niet echt beïnvloedt. Niettemin toont de huidige trend, dat veel gevers persoonlijk betrokken raken bij de distributie van hun geld of vaardighe­den en het eerste sprankje vurige vreugde ontdekken, dat het pad van ware soberheid kenmerkt.

Naarmate deze houding krachtiger wordt in een leven, dat be­heerst wordt door de energie van goede wil en mededogen, valt lijden in termen van persoonlijk verlies en miskenning au­tomatisch weg om vervangen te worden door een positieve overeenkomst met de wereld en identificatie met de ziel van allen. Het te bereiken doel is belangrijker dan al het andere, en een verfijning en vereenvoudiging van het persoonlijke leven om ten bate van de anderen te leven en voor alles dat op de planeet aarde leeft, kenmerkt het bewustzijn. Het bewustzijn van zo iemand van goede wil wordt dan doorlopend veran­derd in het vuur van Tapasya, want hij heeft, mogelijk zelfs on­wetend, zijn voet op het pad van de ware yogi gezet.