Καλή Θέληση, Ηθική Υπευθυνότητα & Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης: Η Πρόκληση του Αιώνα μας

Mintze van der Velde, Παγκόσμια Καλή Θέληση, Γενεύη

από την εναρκτήρια ομιλία στο Σεμινάριο της Παγκόσμιας Καλής Θέλησης, στην Έδρα των Ηνωμένων Εθνών, στη Γενεύη. 28 Οκτωβρίου 2016

Ας ξεκινήσουμε με σιωπή: Η σιωπή δεν είναι ασυνήθιστη στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών

Στο Προοίμιο της Χάρτας της UNESCO διαβάζουμε: «Επειδή οι πόλεμοι ξεκινούν στο νου των ανθρώπων, είναι ακριβώς στο νου των ανθρώπων που πρέπει να κατασκευαστεί η υπεράσπιση της ειρήνης». Με άλλα λόγια, και διευρύνοντας κάπως την ιδέα, εάν πρόκειται οι ΣΒΑ κάποτε να υλοποιηθούν, θα πρέπει να απευθυνθούν πρώτα στο νου μας. Η Παγκόσμια Καλή Θέληση, μέσω της ενέργειας της καλής θέλησης και της εδραίωσης ορθών ανθρώπινων σχέσεων, προσπαθεί να συνεισφέρει το μερίδιό της σε αυτή την διαδικασία. Ελπίζουμε, ότι οι συζητήσεις σήμερα το απόγευμα μπορούν να συνεισφέρουν, επίσης, το μικρό τους μερίδιο.

Μέσα στην οχλοβοή και τον θόρυβο του σημερινού κόσμου, συνδεδεμένου με τα κοινωνικά δίκτυα που λειτουργούν με την ταχύτητα του φωτός, παράγοντας πολιτικές συζητήσεις που δεν έχουν προηγούμενο, υπάρχει μια ποιότητα ή θέμα ενδιαφέροντος, επίσης, για τις σημερινές συζητήσεις μας – και αυτό είναι η σιωπή. Για να μπορέσουν να αναδυθούν ιδέες στο φως και να έρθουν στο νου, απαιτείται σιγή.

Τα Κεντρικά Γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη έχουν την αποκαλούμενη Αίθουσα Διαλογισμού, αφιερωμένη στην ησυχία με την εξωτερική έννοια και στην σιγή με την εσωτερική έννοια. Η αίθουσα ησυχίας στη Νέα Υόρκη εγκαινιάστηκε από τον δεύτερο Γενικό Γραμματέα Νταγκ Χάμαρσκγιολντ, ο οποίος είπε γι’ αυτήν τα εξής: «Θέλουμε να φέρουμε πίσω σε αυτή την αίθουσα την ησυχία που χάσαμε στους δρόμους μας και στις αίθουσες των συνεδρίων μας, επαναφέροντάς την με τρόπο που η φαντασία μας να μένει ανεπηρέαστη από τον οποιοδήποτε θόρυβο». Ο Γενικός Γραμματέας Μπαν Κι-μουν, ο οποίος αφήνει το αξίωμα στο τέλος του έτους, ξεκίνησε την θητεία του επισκεπτόμενος την πρώτη μέρα αυτήν την Αίθουσα Διαλογισμού. Εδώ, στη Γενεύη, μια τέτοια αίθουσα λείπει προς το παρόν, όμως εν όψει του σχεδίου ανακαίνισης του συγκροτήματος των Ηνωμένων Εθνών στην Γενεύη, έχει κατατεθεί αίτημα να συμπεριληφθεί, και εδώ, σε αυτό το Κέντρο, μια αντίστοιχη αίθουσα ησυχίας.

Ετήσιες συνεδριάσεις της Γενικής Συνέλευσης στη Νέα Υόρκη ξεκινούν με κάλεσμα του Πρόεδρου προς τους αντιπροσώπους να τηρήσουν ενός λεπτού σιγή, αφιερωμένη σε προσευχή ή διαλογισμό. Συνεπώς, η σιγή δεν είναι κάτι ασυνήθιστο μέσα στα πλαίσια των Ηνωμένων Εθνών. Γι αυτό, σας καλούμε σε ενός λεπτού σιγή, στη διάρκεια του οποίου μπορείτε να διαλογιστείτε, να προσευχηθείτε ή απλά να παραμείνετε, στις θέσεις σας, σιωπηλοί. Ας τηρήσουμε, λοιπόν, ενός λεπτού σιγή.

Καλή Θέληση ως η Πιο Βασική Πνευματική Ποιότητα

Όπως μερικοί από εσάς πιθανόν να γνωρίζουν, προέρχομαι από τον χώρο των μαθηματικών και της θεωρητικής φυσικής, κι έτσι όταν σας παρουσιάζω τον εξής πίνακα,

 

οι περισσότεροι από εσάς θα αναφωνήσετε: «Άνθρωπέ μου, χρειάζεται δίπλωμα φυσικής για να διαπιστώσει κανείς ότι στην πρώτη αράδα έχεις κάνει ένα λάθος;» Και, ασφαλώς, έχετε δίκιο. Αυτό, όμως, που παραλείψατε ήταν να με συγχαρείτε για το γεγονός ότι οι εννέα στις δέκα γραμμές ήταν σωστές! Αυτό είναι ένα τυπικά ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Έχουμε την τάση να εστιαζόμαστε σε πράγματα που δεν λειτουργούν, αντί στα καλά πράγματα, τα οποία λειτουργούν. Αυτό το κάνουμε στην κοινωνία μας ως ανθρώπινα πλάσματα ή στις οικογένειές μας, αλλά πολύ συχνά το κάνουμε και στον ίδιο τον εαυτό μας ως άτομα. Συχνά τα δεδομένα δεν αλλάζουν, αλλάζει όμως ο τρόπος που τα εξετάζουμε και ο τρόπος που τα ερμηνεύουμε κάνει όλη τη διαφορά.

«Η καλή θέληση είναι μια από τις βασικές πνευματικές ποιότητες του ανθρώπου και το μεγάλο αψηλάφητο απόθεμα στην καρδιά κάθε ανθρώπινης κοινότητας». Αυτή η ενέργεια είναι δυνητικά μια πανίσχυρη δύναμη για κοινωνική αλλαγή, που όμως παραμένει σε μεγάλο βαθμό μη αναγνωρίσιμη και αναξιοποίητη. Η Παγκόσμια Καλή Θέληση προωθεί την κατανόηση αυτής της ενέργειας και του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στην εξέλιξη μιας νέας ανθρωπότητας.

Η συνετή και οργανωμένη δράση των δικτύων καλής θέλησης είναι εκείνη που επιφέρει ανταπόκριση σε όλα τα προβλήματα της εποχής μας: από την φτώχια, τις δηλητηριασμένες φυλετικές σχέσεις, τη μετανάστευση και το προσφυγικό, αλλά και την περιβαλλοντική καταστροφή, μέχρι την συναισθηματική πνευματικότητα, την απόγνωση για το μέλλον, την απελπισία που συνοδεύει σκέψεις για το μέλλον, και όλες τις κρίσεις του υλισμού και της ιδιοτέλειας. Άνθρωποι καλής θέλησης, από κάθε πολιτιστική παράδοση, πίστη και επάγγελμα, δημιουργούν μέσα από τα λόγια και τις πράξεις τους έναν νέο κόσμο, όπου ο μερισμός, η συνεργασία και οι ορθές σχέσεις ριζώνουν και απλώνονται. Ποτέ πριν στην ιστορία του πλανήτη μας δεν ήταν τόσο ενεργή η καλή θέληση.

Η διαφορετικότητα και η ποικιλία των πρωτοβουλιών φανερώνει ότι οι άνθρωποι καλής θέλησης δεν θα υπάρξουν ποτέ οργανωμένοι σε ένα ενιαίο κίνημα ή δίκτυο. Κάθε κοινότητα έχει τους δικούς της ανθρώπους καλής θέλησης. Η καλοσύνη και η αγάπη, στην πιο βασική τους ανθρώπινη έκφραση, είναι αυτές που κατευθύνουν την ορμή της αλλαγής, αμφισβητώντας όλα τα στερεότυπα χωριστικής σκέψης και δράσης. Αναγνωρίζοντας την απλή αφθονία της δράσης της καλής θέλησης που υπάρχει σήμερα και τα αμέτρητα κινήματα που αντλούν από την ενέργεια της καλής θέλησης, αλλάζει ο τρόπος θέασής μας σχετικά με τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο σήμερα. Μας ενδυναμώνει και μας παρέχει το έδαφος πάνω στο οποίο η ελπίδα και η πίστη για το μέλλον μπορούν να αναπτυχθούν. Πραγματικά, η καλή θέληση έχει την δυνατότητα να αποτελέσει τον βασικό τόνο του νέου πολιτισμού της ολότητας.

Για να ξημερώσει αυτή η νέα μέρα και να έρθει η ανθρώπινη ευημερία, η οποία είναι κληρονομικό μας δικαίωμα, χρειάζεται μια βαθύτερη αίσθηση της πραγματικότητας βασισμένη σε πνευματικές αξίες, αλλά και μια νέα αντίληψη για την ανθρωπότητα ως μονάδα θείας ζωής μέσα σε ένα σύμπαν που διέπεται από τάξη και σκοπό. Είναι δύσκολο για τον σύγχρονο άνθρωπο να συλλάβει μια εποχή όπου δεν θα υπάρχει φυλετική, εθνική ή χωριστική θρησκευτική συνείδηση στην ανθρώπινη σκέψη. Όπως ήταν εξίσου δύσκολο για τον προϊστορικό άνθρωπο να συλλάβει μια εποχή όπου θα υπήρχε εθνική επίγνωση, κι αυτό καλό είναι να το έχουμε στο νου μας. Η εποχή όπου η ανθρωπότητα θα είναι ικανή να σκέπτεται με συμπαντικούς όρους βρίσκεται ακόμη μακριά στο μέλλον, αλλά το γεγονός ότι μπορούμε να αναφερόμαστε σε αυτήν, να την επιθυμούμε και να την σχεδιάζουμε, αποτελεί ασφαλώς την εγγύηση ότι δεν είναι κάτι ανέφικτο. Η ανθρωπότητα προόδευε πάντα από τη μια βαθμίδα φώτισης στην επόμενη και από δόξα σε δόξα. Σήμερα βρισκόμαστε καθοδόν προς έναν πολιτισμό πολύ καλύτερο απ’ όσους γνώρισε ποτέ ο κόσμος και προς εκείνες τις συνθήκες που θα εξασφαλίσουν μια πολύ πιο ευτυχισμένη ανθρωπότητα και οι οποίες θα δουν το τέλος των εθνικών διαφορών, ταξικών διακρίσεων (είτε αυτές βασίζονται στο κληρονομικό είτε στο οικονομικό στάτους) και θα διασφαλίσουν μια πληρέστερη και πλουσιότερη ζωή για όλους.

Το Ιστορικό Πλαίσιο των ΣΒΑ

Προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για τις ομιλίες και συζητήσεις που θα επακολουθήσουν σήμερα το απόγευμα, επιτρέψτε μου να περιγράψω εν συντομία το ιστορικό πλαίσιο για το πώς φτάσαμε στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και γιατί αυτοί συνιστούν την πρόκληση αυτού του αιώνα. Αυτό παράλληλα θα καταστήσει σαφές γιατί η καλή θέληση και οι ηθικές ευθύνες παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στην όλη διαδικασία.

Το πρόβλημα της αειφόρου ανάπτυξης, εξεταζόμενο τόσο από μια κοινωνικο-οικονομική όσο και μια περιβαλλοντική σκοπιά, προκλήθηκε από την πέραν κάθε προσδοκίας αύξηση του ανθρώπινου είδους (5 εκ. άνθρωποι πριν 10.000 χρόνια όταν ξεκίνησε η γεωργία, σε 7.4 δις σήμερα, που υπολογίζεται να αυξηθούν σε 11.2 δις κατά το τέλος αυτού του αιώνα) και την ταυτόχρονη αύξηση (πάνω από 100 φορές) των πόρων που χρησιμοποιούνται από κάθε άτομο.

Η πρώτη σημαντική ένδειξη ανησυχίας δόθηκε το 1972 στην Έκθεση της Λέσχης της Ρώμης ή της Έκθεσης Meadows: «Τα Όρια της Ανάπτυξης»¹. Η αίσθηση που προκάλεσε ήταν μεγάλη, λόγω της σαφήνειας του μηνύματός της: Σε ένα ουσιαστικά κλειστό σύστημα όπως η Γη, είναι αδύνατο για τον πληθυσμό, την παραγωγή τροφίμων, την εκβιομηχάνιση, την εκμετάλλευση φυσικών πόρων και την ρύπανση του περιβάλλοντος, να συνεχίσουν να υπόκεινται σε εκθετική ανάπτυξη χωρίς αργά ή γρήγορα να υπάρξει κατάρρευση. (Η έκθεση πρόβλεψε ότι αυτό θα συμβεί γύρω στο δεύτερο μισό αυτού του αιώνα.) Η έκθεση κατάληξε στο συμπέρασμα ότι για να αποτραπεί αυτή η καταστροφή, θα χρειαζόταν μια συλλογική δέσμευση για τον περιορισμό της αλόγιστης ανάπτυξης της οικονομίας και την επίτευξη παγκόσμιας ισορροπίας. Η έκθεση έγινε δεκτή από περιβαλλοντολόγους, αλλά καταβαραθρώθηκε από τους πολιτικούς και τον επιχειρηματικό κόσμο. Παρόλα αυτά, μια μελέτη του 2011 πάνω στις ίδιες γραμμές δείχνει ότι έχουμε φτάσει σε μια καμπή και ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει. Ενώ η έκθεση έθεσε ορισμένους περιορισμούς, δεν παρείχε πολιτικές ή στρατηγικές για την τήρηση αυτών των περιορισμών. Περισσότερη πληροφόρηση για τις επικείμενες συνέπειες της εκθετικής ανάπτυξης μπορούν να βρεθούν στην εισήγηση Φύση 2012 των Elizabeth Hadly και Anthony Barnosky². Η εισήγηση αυτή επιβεβαίωσε τα βασικά συμπεράσματα της προαναφερθείσης  Έκθεσης Meadows και επέφερε την αφύπνιση σε διάφορους φορείς χάραξης πολιτικής.

Κατά την ανάπτυξη πολιτικών για τον περιορισμό της αλόγιστης ανάπτυξης, η έννοια των στόχων για την βιώσιμη ανάπτυξη καθορίστηκε με σαφήνεια το 1987, στην τελική έκθεση της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, με επικεφαλής τον Gro Harlem Brundtland, με τίτλο Το Κοινό Μας Μέλλον³. Σε αυτήν διακηρύσσονταν ότι «η ανθρωπότητα έχει τη δυνατότητα να καταστήσει την ανάπτυξη βιώσιμη, που σημαίνει να διασφαλίσει ότι οι ανάγκες του παρόντος ικανοποιούνται χωρίς να διακυβεύεται η δυνατότητα κάλυψης των αναγκών των μελλοντικών γενεών. Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης προϋποθέτει περιορισμούς, που όμως δεν είναι απόλυτοι, δεδομένου ότι επιβάλλονται σε οικονομικούς πόρους με βάση το τωρινό επίπεδο τεχνολογίας και κοινωνικής οργάνωσης, καθώς και από την ικανότητα της βιόσφαιρας να απορροφά τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Εντούτοις, η τεχνολογία και η οικονομική οργάνωση μπορούν να διευθετηθούν και να βελτιωθούν ώστε να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή οικονομικής ανάπτυξης».

Το 2015, σε μια ενημέρωση για ΜΚΟ στα ΗΕ στη Γενεύη, ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα, Δρ. David Nabarro, τόνισε ότι η εφαρμογή αυτής της ημερήσιας διάταξης αφορά όλους: κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, ακαδημαϊκούς, αλλά, επίσης, εσάς κι εμένα. Μιλάμε, εδώ, για την ιδιότητα του «παγκόσμιου πολίτη», καθώς και για «παγκόσμια υπευθυνότητα», και σας καλώ να λάβετε υπόψη, ότι εναλλακτικό σχέδιο (Plan B) δεν υπάρχει. Οι ΣΒΑ δεν αποτελούν ένα σύνολο προτάσεων, κενό περιεχομένου, προκειμένου να κρατούν απασχολημένο ένα επιτελείο από διπλωμάτες. Ο Δρ Nabarro αποδέχτηκε, επίσης, ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ηθικές όψεις του καθενός από τους δεκαεπτά ΣΒΑ.

Από μια άποψη μιλάμε για δόμηση σκεπτομορφών και επίκληση-εφέλκυση στην πράξη: ένας από τους πρώτους στόχους των ΗΕ είναι να γνωστοποιηθούν οι ΣΒΑ σε δύο δις ανθρώπους (εξ ου και τα λογότυπα). Ανάμεσα στο διαθέσιμο υλικό του Σεμιναρίου, θα βρείτε στην είσοδο αυτής της αίθουσας κάρτες με τα λογότυπα των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης σε διάφορες γλώσσες.

Όταν συζητάμε κατά πόσο η οικονομική αλλαγή είναι δυνατή χωρίς κατάρρευση, σε μια πρόσφατη έκθεση της Λέσχης της Ρώμης⁴ σημειώνεται: «Η κοινωνία χρειάζεται να κερδίσει χρόνο. Αυτό μπορεί να το πραγματοποιήσει οδεύοντας προς μια κυκλική οικονομία και με τον σταδιακό μετασχηματισμό του οικονομικού συστήματος, με την αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των επιχειρήσεων, με την στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με την μεταρρύθμιση της παραγωγής τροφίμων και επαναπροσδιορίζοντας την φύση της εργασίας, για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να εξασφαλιστεί ο βιοπορισμός. Η τεχνολογία και η κατανόηση για να γίνουν αυτές οι αλλαγές υπάρχει ήδη. Είναι θέμα κοινωνικής και πολιτικής θέλησης». Αυτό εισάγει την όψη θέληση, που αποτελεί ένα βήμα πιο πέρα από την απλή καλή θέληση.

Όλοι γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο να αλλάξουν τα πράγματα στη γη. Μας έχει ειπωθεί πως «Ο ανθρώπινος σχεδιασμός σήμερα είναι μια από τις πρώτες ενδείξεις για την ανάδυση της όψης Θέληση»⁵. Αυτή η θέληση δεν είναι υπόθεση ενός ατόμου. Όταν ένα ή δυο άτομα έχουν μια καλή ιδέα, η πρόκληση έγκειται στην μεταβίβαση αυτής της ιδέας στις μάζες των ανθρώπων. Υπάρχουν εδώ δύο προσεγγίσεις που λειτουργούν εκ παραλλήλου, άλλοτε ανταγωνιστικά και άλλοτε σε συνεργασία: Η μια προσέγγιση είναι από την Βάση-προς τα επάνω και αυτό τονίζεται για παράδειγμα στην ταινία «Αύριο»⁶, ενώ το βιβλίο πάνω στο οποίο βασίζεται κυκλοφορεί ήδη. Πολλές, πάμπολλες, οι πρωτοβουλίες που υπάρχουν και οι οποίες συμπεριλαμβάνουν την τοπική καλλιέργεια, εναλλακτικά χρηματικά συστήματα, πολιτικές για την ενέργεια, την εκπαίδευση, πρωτοβουλίες για να γίνουν λειτουργικές οι δημοκρατίες κλπ. – σε όλους, και τους 17 στόχους της Ατζέντας για το 2030 (όπως οι ΣΒΑ), αυτή η από κάτω προς τα επάνω προσέγγιση λειτουργεί ήδη.

Συχνά αποθαρρυνόμαστε και μας κατακλύζουν σκέψεις όπως: «Αυτό ποτέ δεν θα συμβεί», «Ναι, αλλά ξέρετε αυτά τα λόμπι…», «Εναπόκειται στους πολιτικούς να το κανονίσουν αυτό», «Αυτό είναι τόσο αμελητέο, δεν πρόκειται να λειτουργήσει πραγματικά», «Τι θέλετε εμείς να κάνουμε;» «Τέλος πάντων δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα». Με αυτόν τον τρόπο, όμως, κανένας δεν άλλαξε ποτέ τίποτα στον κόσμο. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν επίγνωση των πραγματικών προκλήσεων αυτού του αιώνα, ολοένα και θα πληθαίνουν εκείνοι που θα είναι ανοιχτοί στην ενέργεια της καλής θέλησης και θα προωθούν ορθές ανθρώπινες σχέσεις, οι οποίες αποτελούν το κλειδί για την εξεύρεση ορθών λύσεων. Ένα μικρό έργο μπορεί, ίσως, να μην κάνει μια μεγάλη διαφορά, όταν, όμως πολλά, μα πάρα πολλά, μικρά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη οπουδήποτε πάνω στον πλανήτη Γη, αυτό θα κάνει την διαφορά.

Η άλλη προσέγγιση είναι από την Κορυφή-προς τα κάτω. Εδώ είναι που τα Ηνωμένα Έθνη παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τα Ηνωμένα Έθνη είναι ένας από τα λιγοστούς τόπους όπου οι κυβερνήσεις και η κοινωνία των πολιτών (για παράδειγμα μέσα από τις πολυάριθμες Μη Κυβερνητικές οργανώσεις) συναντώνται, συζητούν και επιχειρούν να δομήσουν έναν καλύτερο κόσμο. Κανένας δεν είναι τέλειος και καμία οργάνωση και ούτε τα ΗΕ είναι τέλεια. Θυμόμαστε, από τον πίνακα πολλαπλασιασμού στην αρχή, ότι είναι εύκολο να επικρίνουμε. Εντούτοις, τα ΗΕ βρίσκονται στην βάση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και πολλών μεταγενέστερων ψηφισμάτων και συμφωνιών, που επικυρώθηκαν και συνεπώς έγιναν αποδεκτά από τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Κι ακόμη, αξίζει τον κόπο να φέρουμε στο νου μας την Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών. Η αναφορά στην Χάρτα στο «Εμείς οι λαοί των Ηνωμένων Εθνών» είναι μια αναφορά στην καλή θέληση που είναι εγγενής σε όλους τους λαούς αυτού του πλανήτη. Ένα από τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα της προσέγγισης από επάνω-προς τα κάτω είναι η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι COP21, η οποία ολοκληρώθηκε και επικυρώθηκε από πολλές χώρες σε ένα πρωτοφανές σε συντομία χρονικό διάστημα. Έτσι, οι κυβερνήσεις έχουν, επίσης, επίγνωση του επείγοντος των θεμάτων που διακυβεύονται στους ΣΒΑ.

Η λέξη ηθικός προέρχεται από την ηθική, που έχει τη ρίζα της στην ελληνική λέξη ήθος και σημαίνει την μελέτη της ηθικής φιλοσοφίας. Εδώ προκύπτουν ερωτήματα όπως «Τί θεωρείται καλό και κακό;» ή «Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ορθού και λάθους;» Εάν το δει κάποιος από την πλευρά της διάνοιας, ολόκληροι τόμοι έχουν γραφτεί πάνω στο θέμα. Όταν, όμως, το ανυψώσουμε από την διάνοια στην ενόραση, άραγε, δεν γνωρίζουμε όλοι περί τίνος πρόκειται; Η πιο αναλυτική ανάγνωση των ΣΒΑ, μοιάζει με νοητική άσκηση. Όπως επεσήμανε, ωστόσο, ο Δρ Nabarro, οι ηθικές πτυχές των ΣΒΑ είναι εξίσου σημαντικές κι αυτό που προσδίδει ένα βαθύτερο νόημα στην όλη ιδέα. Αυτή την έννοια θα διερευνήσουμε μαζί σήμερα το απόγευμα με τις διάφορες ομιλίες.

Η αλλαγή ξεκινά ως μια ιδέα. Και είναι σε εκείνο το επίπεδο, δηλαδή στον κόσμο των ιδεών, όπου αμφότερα η ηθική και η καλή θέληση παίζουν έναν καθοριστικό ρόλο. Στην από επάνω-προς τα κάτω προσέγγιση, οι κυβερνήσεις και οι διοικητικοί μηχανισμοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με την πίεση των ομάδων λόμπι, που επιδιώκουν να περάσουν αποφάσεις προς μία κατεύθυνση όχι απαραίτητα προς το κοινό συμφέρον. Συνεπώς, οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει μάλλον να ακούσουν τις καρδιές τους και όχι το κεφάλι τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο θα αναδυθεί η παγκόσμια αλλαγή. Στην από κάτω-προς τα επάνω προσέγγιση, ο κάθε ένας που ακούει την καρδιά του, αναπόφευκτα θα επιφέρει αλλαγή σε τοπικό επίπεδο, στο άμεσο περιβάλλον του (αν όχι μέσα στον εαυτό του). Όταν οι δύο προαναφερθείσες προσεγγίσεις –από κάτω προς τα επάνω και από πάνω προς τα κάτω– λειτουργήσουν συνεργατικά και δεν αντιμάχονται η μια με την άλλη, θα φανεί πως οι ΣΒΑ δεν αποτελούν ουτοπία, αλλά ένα αληθινό κομμάτι όχι μόνο της ζωής μας, αλλά και των επερχόμενων γενεών. Εάν αντιπαρέλθουμε τους περιορισμούς μας και τα σχίσματα, ορίζοντας την πνευματικότητα ως «οτιδήποτε οδηγεί την ανθρωπότητα ένα βήμα μπροστά», τότε όλη αυτή η συζήτηση θα αποκτήσει μια βαθιά πνευματική φύση.

Ο Marco Toscano-Rivalta θα εξετάσει τον ρόλο της ηθικής στην διεθνή συνεργασία, κατά το πρότυπο του Νταγκ Χάμαρσκγιολντ, του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ από το 1953 μέχρι το θάνατό του το 1961, ενώ η Vita de Waal θα ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά στην σχέση των ΣΒΑ με τις ανθρώπινες αξίες. Ο Patrice Brasseur θα διευκρινίσει το ζήτημα από την άποψη της συνείδησης, διερευνώντας πώς τα διάφορα επίπεδα συνείδησης της ανθρωπότητας και ημών των ιδίων μπορούν να βοηθήσουν να κατανοήσουμε τί συμβαίνει στον κόσμο σήμερα. Μια παρόμοια προσέγγιση, περισσότερο όμως σε συνάρτηση με τα Ηνωμένα Έθνη, θα αναπτύξει η Judith Hegedus. Σκόπιμα, δεν μιλήσαμε αρκετά για την εκπαίδευση, η οποία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό, αν όχι καθοριστικό, τμήμα των ΣΒΑ, διότι με το θέμα αυτό θα ασχοληθούμε αύριο, στο δεύτερο μέρος αυτού του Σεμιναρίου.

1. The Limits to Growth, 1972, Donella H. Meadows, Dennis L. Meadows, Jorgen Randers William W. Behrens III, Universe Books, ISBN 0-87663-165-0.

2. Approaching a State Shift in Earth’s Biosphere, Nature 486, June 2012, p52-58, E. Hadly, A. Barnosky.

3. Our Common Future, 1978, Gro Harlem Brundtland, http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf.

4. Is Systemic Economic Change Possible without Collapse? http://www.clubofrome.org/project/systemic_economic_change_without_collapse/

5. Μαθητεία στη Νέα Εποχή, 1955, Αλίκη Μπέιλη, Lucis Press, NY.

6. Demain – Un Nouveau Monde en Marche, 2105, Cyril Dion, Actes Sud, ISBN 978-2-330-05585-1. See also: http://www.demain-lefilm.com.