Beeld u een kind in dat u vraagt, “wat doet de VN eigenlijk?” het is een eenvoudige vraag, en om deze te beantwoorden kan je het Internet raadplegen voor nieuwe info over de VN. Enkele uren later kan je tegen het kind zeggen, “wel, wanneer het over belangrijke zaken gaat – zaken die iedereen aanbelangen – dan is er niet veel dat de VN niet doet”. De meeste mensen kennen de VN van hun tussenkomsten in dringende humanitaire problemen, zoals de situatie van de vluchtelingen in Syrië en de omliggende landen. Velen zullen wel weten dat de VN ook met de politieke zijde van dit probleem bezig is om de belanghebbende landen bijeen te brengen om het gewapend conflict te beëindigen. Maar ver weg uit de wereldlijke belangstelling is de VN betrokken bij vele andere met minder ‘nieuwswaarde’ hulpbehoevende situaties – twee recente voorbeelden zijn Kachin in Birma, en de Seleka rebellen in Zuid Africa. En de VN is eveneens betrokken bij veel andere conflicten die ofwel nog lopende zijn of in het stadium van een tijdelijk staakt het vuren. Het werk van de VN en van haar agentschappen is zelfs nog minder gekend op het gebied van de hervorming van de internationale invoerrechten, meteorologische samenwerking, internationale luchtvaart, wetenschappelijke, opvoedkundige en culturele samenwerking, en de lijst is nog lang.

Het Handvest

Hier kan ons denkbeeldig kind zeggen, “dus waarom doet de VV zo vele dingen? Waar dient de VN voor?” om deze vragen te beantwoorden richten we ons naar het VN Handvest. De preambule van dit Handvest is misschien wel een verklaring van het meest bewogen en ambitieuze doelstelling die een organisatie zich kan stellen, en het is de moeite om deze te citeren en er over na te denken:

Wij, volkeren van de Verenigde Naties, vastbesloten om

• de komende generaties te behoeden van de gesel van de oor­log die tweemaal in de tijd van een mensenleven zo onnoe­melijk veel leed aan de mensheid heeft berokkend,
• opnieuw ons geloof te bevestigen in de fundamentele rech­ten van de mens, in de waardigheid en de waarde van de menselijke persoon, in de gelijke rechten van de man en de vrouw en van grote en kleine naties,
•  omstandigheden te scheppen waaronder rechtvaardigheid en eerbiediging van de uit verdragen en andere bronnen van internationaal recht voortvloeiende verplichtingen kunnen worden nagekomen,
• sociale vooruitgang te bevorderen alsmede een betere le­vensstandaard in grotere vrijheid.

En daartoe

• verdraagzaamheid te beoefenen en in vrede met elkander sa­men te leven als goede buren,
• onze krachten te verenigen voor het handhaven van de in­ternationale vrede en veiligheid,
• te verzekeren, door het aanvaarden van beginselen en het opstellen van methodes, dat er geen gewapende kracht ge­bruikt zal worden, tenzij in het algemeen belang,
• internationale inrichtingen te gebruiken voor de econo­mische en sociale vooruitgang van alle volkeren,

Hebben beslist ons streven naar het bereiken van deze doel­stellingen te verenigen

Dienovereenkomstig hebben onze respectieve regeringen, … richten zij hierbij een internationale organisatie op die de naam zal dragen van "Verenigde Naties".

De toekomst behoeden van oorlog … herbevestigen van het geloof in de mensenrechten … het vestigen van respect voor internationaal recht … het bevorderen van sociale vooruitgang … al deze taken hebben tot doel de wereld te verbeteren, en de VN tracht deze alle vier te verwezenlijken! En dit met een budget dat slechts een fractie is van het jaarlijks BBP van zelfs kleine landen. De omvang van het werk van de VN toont waarom ze betrokken is, ja zelfs moet betrokken worden op zo veel gebieden voor internationale samenwerking. En onderliggend aan al deze doelstellingen ligt het feit dat, terwijl er vele landen en culturen over de hele wereld zijn, er toch maar één mensheid is. Al de Agentschappen, ontwikkelingen en programma’s van de VN bestaan enkel om al de concrete uitwerkingen van dit feit te verwezenlijken. En de precieze naam van de organisatie die zowel “Naties” (duidt op afdelingen) en “Verenigde” (duidt op het geheel) omvat, openbaart de dynamische, creatieve spanning die in het hart van het eigenlijke bestaan van de VN ligt.

Een positief resultaat van het conflict.

Zoals de preambule ons herinnert ontstond de VN uit de as van de wereldoorlog, als antwoord op de dwingende nood om een nieuwe manier te vinden om met conflicten tussen landen om te gaan. Het is dus in een bepaalde zin een positief resultaat van een conflict. Wanneer ze haar normaal verloop kent dan roept een conflict een sterk voornemen van de menselijke ziel op om een andere uitweg naar vrede te vinden. Conflicten leren ons dat wanneer er verkeerde beslissingen genomen worden, ze beter niet voor herhaling vatbaar zijn. De grondleggers van de VN waren vastbesloten om de vergissingen van het verleden niet te herhalen. Zij stelden zich voor en ontworpen een wereldforum waar het menselijke bewustzijn kon opgeheven worden naar een nieuw niveau, waar het scheppend vermogen van de menselijke geest en hart mogelijke conflicten kunnen oplossen alvoor ze uitmonden in oorlog. Het is een weg die vraagt naar een gedeelde verantwoordelijkheid voor de toestand van de wereld, en, de beginselen waarop de VN gefundeerd is, doen bij haar leden een beroep op een grotere geestelijke wil om de noden van de hele mensheid te ledigen. Door de hogere inspiratie – van de universele ziel – stelt de VN de mensen in staat om via de vele diensten van de agentschappen zich in te zetten.

Omdat de VN toegewijd is aan de mensheid als geheel, en omdat haar hoofdthema dienst is, heeft de VN een natuurlijke aantrekkingskracht op alle mensen van goede wil. Het is natuurlijk een volledig menselijke organisatie, met gebreken en mislukkingen. Haar oorspronkelijke structuur was bijvoorbeeld verre van ideaal, en het is moeilijk om daar verandering in te brengen. Zoals ex-Directeur van het Wereld Politieke Forum, James Paul, schrijft, “Er is nood aan een hervorming van de VN. Hierover is iedereen het eens. Maar ze zijn het oneens over welke hervormingen en met welk doel. De leiders van de Ngo’s wensen een democratischer VN, met meer openheid en verantwoordelijkheid. Technocraten kijken uit naar een grotere productiviteit en doeltreffendheid van de Staf van de VN. De delegaties zijn voorstander van veranderingen overeenkomstig de nationale belangen en propageren nationale macht. Idealisten hebben plannen voor een meer uitgebreide structuur en wensen de beperking van de nationale soevereiniteit. Terwijl de conservatieven aansturen op een beperkter VN met sterk verminderde machten. Een akkoord is uitzonderlijk moeilijk te bereiken.” 1.

Daarbij maken de personeelsleden, hoe bekwaam en idealistisch ze ook zijn, fouten en nemen verkeerde beslissingen, net zoals iedereen. Gezien de grootte en de ingewikkeldheid van de opdrachten waarmee ze moeten werken zou het een verrassing zijn indien het omgekeerde het geval zou zijn. Toch toont het feit van het bestaan van de VN aan dat in 1945 de mensheid een nieuwe fase in de evolutie van het bewustzijn is binnen getreden, waarbij het goede voor allen voor de eerste werd vastgelegd als maatstaf voor gezamenlijk menselijk handelen.

Het grondbeginsel van dienst

Zoals reeds gezegd is dienst een grondbeginsel van de VN, en ze brengen dit tot stand d.m.v. een groot aantal verschillende Agentschappen, Instellingen en programma’s, zoals het welgekende UNICEF en het Wereld Voedsel Programma, maar ook de minder bekende zoals de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens en het Multilateraal Investerings en Waarborg Agentschap. Een meer recent is de Intergouvernementele Commissie voor Klimaat Wijziging (IPCC), dat opgericht werd in 1988 om de toenemende invloed van de mensheid op het wereldwijde klimaat te bestrijden. Nog recenter is de VN Vrouwen, dat werd opgericht in juli 2010 uit vier voormalige VN afdelingen. Een belangrijk coördinerend orgaan voor veel van de agentschappen is de Economische en Sociale Raad (ECOSOC). Minder gekend als de Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering is de ECOSOC toch het centrale forum voor discussies over de internationale economie en sociale onderwerpen en om politieke aanbevelingen te formuleren. Het speelt een hoofdrol in het opleiden van internationale samenwerkingsverbanden voor ontwikkeling. Het raadpleegt de Ngo’s zodat het een voorname band legt tussen de VN en de gewone samenleving.

Zoals we gezien hebben in het handvest is de VN begaan met het herbevestigen van het geloof in mensenrechten. Een van de belangrijkste manieren hiervoor is via een van de bekendste Verklaringen, de Universele Verklaring van de Mensenrechten (UVRM). We leven in een tijd waar mensenrechten doorgaans gezien worden als normaal, en als de voordeligste manier om de moraliteit in de publieke sfeer te verzekeren. In die mate dat zelfs in landen met dictatoriale regeringen men zich toch verplicht voelt om hun rapporten over hun mensenrechten te verdedigen. Het is gemakkelijk om te onderschatten wat een enorme vooruitgang dit betekend. Veel hiervan is te wijten aan de wereldwijde invloed die de UVRM bereikt heeft in haar 65 jarig bestaan. Toen het in de nasleep van de tweede wereldoorlog werd geschreven was het de bedoeling om de bepalingen in het handvest van de VN hierover effectief te maken. Het is een soort van gouden standaard geworden waaraan de nationale gedragingen worden afgewogen. Het is een diepgaand geestelijk document omdat het een visie van de universele vrijheid en broederlijkheid steunt die elk verschil in cultuur, religie en sociale omstandigheden overstijgt. 2.

Ondanks het feit dat de UVRM niet wettelijk bindend is, is ze toch dienstig geweest voor andere, meer gedetailleerde Verklaringen, en ook voor de wettelijk bindende Conventies zoals de twee Internationale Verdragen over burger en politieke rechten, en over economische, sociale en culturele rechten, en bij de Het Verdrag betreffende de Uitbanning van alle vormen van Discriminatie van Vrouwen. Omdat dit wettelijke documenten zijn, zijn ze wel overeenkomstig ingewikkelder en uitgebreider. En omdat ze wereldwijd aanvaard werden maken vele landen bepaalde voorbehouden als ze denken dat ze in tegenspraak zijn met hun nationale wetten.

Niettemin zijn de VN, haar Handvest, haar Agentschappen, de Verklaringen en Verdragen, en specifiek ontwikkelde doelstellingen, zoals de Millennium Ontwikkelings Doelstellingen (het onderwerp van ons volgend artikel), belangrijke geestelijke prestaties voor de mensheid, zelfs als hun doelen tot nu slechts gedeeltelijk bereikt zijn. Het zijn levende, dynamische uitdrukkingen van het voornemen om juiste menselijke verhoudingen te vestigen. Het zijn belichamingen van grote beginselen die weerklank vinden bij alle mensen van goede wil. Daarom vragen ze om onze actieve medewerking en steun.

1. UN Reform: An Analysis, p.1, James Paul, Global Policy Forum, 1996 (www.globalpolicy.org/images/pdfs/UN_Reform_An_Analysis_August_1996.pdf)

2.Voor een diepere discussie hierover, zie de Wereld Goede Wil brochure:  De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: Wegwijzer naar Vrijheid. Ook beschikbaar is De VN – Uitdaging voor de mensheid.