ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΟΡΑΣΗ

Τα τρέχοντα παγκόσμια γεγονότα δείχνουν ότι η ζωή της ανθρωπότητας έχει φτάσει σε ένα σημαντικό σημείο κρίσης. Η ένταση της πολιτικής αναταραχής στην Αμερική και την Ευρώπη, οι παρατεταμένες και βάναυσες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, σε περιοχές της Αφρικής και σε άλλα μέρη του κόσμου, ο κίνδυνος περαιτέρω οικονομικής κατάρρευσης, οι διαφαινόμενες μακροπρόθεσμες απειλές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή – όλα αυτά προκαλούν σε πολλούς ανθρώπους καλής θέλησης σύγχυση, ακόμη και απόγνωση. Φαίνεται σαν η ψευδαίσθηση της χωριστικότητας να έχει επικρατήσει και πάλι με εκδικητικότητα και ότι όλα τα δύσκολα αποκτημένα κέρδη των τελευταίων δεκαετιών σχετικά με την ανάπτυξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δόμηση καλών διεθνών σχέσεων και τη θέσπιση μιας συνετής περιβαλλοντικής διαχείρισης, βρίσκονται σε κίνδυνο ή ίσως ακόμη και να έχουν χαθεί.

Ωστόσο, προκειμένου να εκτιμηθεί με ακρίβεια η παγκόσμια κατάσταση, είναι ζωτικής σημασίας να υιοθετήσουμε μια αποσπασμένη άποψη και να δούμε τα πράγματα στο πλαίσιο μιας μεγαλύτερης χρονικού περιόδου. Η μελέτη της ανθρώπινης εξέλιξης δείχνει ότι οι κύκλοι της κρίσης, της έντασης και της ανάδυσης από αυτή διέπουν τις κοινωνίες –μικρές και μεγάλες– και μέσα από περιόδους κρίσης και έντασης, γίνονται προσαρμογές, η συνείδηση εξελίσσεται και η καλή θέληση αναδύεται σε μεγαλύτερη έκφραση. Αν και είναι δύσκολο να μην εμπλακούμε στην αμεσότητα των παγκόσμιων γεγονότων και να μην αισθανόμαστε απογοήτευση για τις προφανείς αποτυχίες, αυτές είναι συχνά περίοδοι στις οποίες μαθαίνονται σημαντικά μαθήματα, που θα οδηγήσουν στην άνθιση της ανθρώπινης συνείδησης σε μεγαλύτερες εκφράσεις καλής θέλησης, καθώς κινούμαστε προς την φάση ανάδυσης του κύκλου. Πρέπει, επίσης, να έχουμε κατά νου την ταχύτητα των αλλαγών που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο αυτή την εποχή και πόσο γρήγορα εκδιπλώνεται η συνείδηση. Εξαιτίας αυτού, μπορούμε να περιμένουμε ότι η καλή θέληση θα ενεργοποιείται με νέους τρόπους και ως εκ τούτου μπορεί να μην είναι καθόλου μακριά ο καιρός που θα επέλθουν οι ορθές προσαρμογές σε ανταπόκριση προς αυτό το σημείο της παρούσας παγκόσμιας κρίσης και η ανθρωπότητα θα αναδυθεί από αυτήν σοφότερη και πιο πρόθυμη από ποτέ άλλοτε να οδηγηθεί προς την ενότητα.

Έχοντας αυτό κατά νου, αν υπάρχει κάτι που η παρούσα ταραχώδης εποχή ζητάει από τους ανθρώπους καλής θέλησης, είναι να εντείνουν την ευθυγράμμιση με εκείνη την Πραγματικότητα, όπου η Ζωή είναι γνωστή ως καλή και αληθινή. Μόνο τότε είναι δυνατόν να δούμε το μεγαλείο του αναπτυσσόμενου Σχεδίου εκείνων των Θείων Δυνάμεων που καθοδηγούν τον πλανήτη μας. Μόνο από τη σκοπιά της ψυχής, καθώς αυτή ζει μέσα μας, μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε πώς η συνείδηση μεταμορφώνεται αλχημικά μέσα από την προσέγγιση της ανθρωπότητας με την ολότητα. Η βούληση για τη δημιουργία σχέσεων μερισμού, δικαιοσύνης, σεβασμού για όλους και μια διαρκής αίσθηση της ενότητας της ζωής, σιωπηλά αυξάνεται στα άτομα και τους ομίλους. Ενώ, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών δεν το αλλάζουν αυτό – εντούτοις απαιτούν εμβάθυνση της βούλησης για το καλό, εκείνης της ποιότητας της πνευματικής θέλησης που περικλείει την θέληση-για-ύπαρξη, την θέληση για αγάπη και τη θέληση για υπηρεσία.

Ως συμβολή στην εν λόγω εμβάθυνση της θέλησης και στην προώθηση της αναγκαίας διαύγειας του νου και της καρδιάς, η Παγκόσμια Καλή Θέληση τους τελευταίους μήνες ρίχνει φως στον ρόλο που παίζει η ενόραση στην αναδιαμόρφωση του κόσμου μας και την αναμόρφωση της πνευματικής μας ζωής. Για εκείνους που είναι βυθισμένοι στους κρυσταλλωμένους τομείς της πολιτικής, της οικονομίας, των διεθνών σχέσεων, της εθνικότητας και της φυλής, η σχέση μεταξύ διάνοιας και ενόρασης μπορεί να μην γίνεται αντιληπτή. Ωστόσο, η πρόοδος σε κάθε έναν από αυτούς τους τομείς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτήν τη σχέση.

Προκειμένου αυτήν την εποχή να εστιαστεί η σκέψη στον ρόλο της ενόρασης, η Παγκόσμια Καλή Θέληση έφτιαξε ένα φυλλάδιο με στόχο την όσο το δυνατό ευρύτερη διανομή: Μια Δέσμη Φωτός που Λάμπει στον Δρόμο Μας: Στοχαστικές Σκέψεις για την Ενόραση. Περιέχει σκέψεις από επιστήμονες, φιλοσόφους, καλλιτέχνες και ποιητές. Παρακαλούμε χρησιμοποιήστε το έντυπο παραγγελίας που συνοδεύει αυτό το ενημερωτικό δελτίο, για να παραγγείλετε αντίτυπα για διανομή στους κατάλληλους χώρους, εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις και παρακαλούμε κοινοποιείστε τους δικτυακούς συνδέσμους μέσω των κοινωνικών δικτύων και του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στο τέλος του Οκτωβρίου η Παγκόσμια Καλή Θέληση συνέχισε αυτή την εστίαση με σεμινάρια στο Λονδίνο, τη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη, συμπεριλαμβανομένης μιας ειδικής συγκέντρωσης στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, συσχετίζοντας την Ενόραση με την Ηθική Ευθύνη και τους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Εκτός από τις συζητήσεις, τα σεμινάρια συμπεριελάμβαναν την σιωπή, τον διαλογισμό και τον οραματισμό ως βασικό μέρος του προγράμματος και ως ένα τρόπο συμβολής στην αφύπνιση της ενόρασης. Βίντεο όλων των ομιλιών, καθώς και αντίγραφα του τυπικού των διαλογισμών διατίθενται ήδη στο διαδίκτυο. ΕΔΩ.

Το παρόν τεύχος του ενημερωτικού δελτίου συνεχίζει να εστιάζει στη σχέση μεταξύ διάνοιας και ενόρασης και στο ρόλο της σε αυτή τη κρίσιμη στιγμή της ιστορίας, με μια επιλογή αποσπασμάτων από ορισμένες ομιλίες των σεμιναρίων. Περιλαμβάνουν σχόλια, αντλώντας από την Προαιώνια Σοφία για την ενόραση, παράλληλα με ένα ευρύ φάσμα πλούτου που διερευνά τον ρόλο της ενόρασης στον μετασχηματισμό της κομματικής πολιτικής, των χρημάτων και της οικονομίας, της επιστήμης, της εκπαίδευσης, της οικολογίας, της θεραπείας, της μουσικής και των τεχνών.

Μια Δέσμη Φωτός: Στοχαστικές Σκέψεις για την Ενόραση   www.worldgoodwill.org/intuition_booklet
Από την Διανόηση στην Ενόραση: Σεμινάρια Βίντεο κά.   www.worldgoodwill.org/seminar16

Είσοδος στη Θεία Φαντασία

Laurence Newey

Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι εξακολουθούν να θεωρούν τη φαντασία ως μέσον διαφυγής, ένα παράθυρο στην φαντασίωση και την προσποίηση, η αληθινή λειτουργία της είναι το αντίθετο. Αποκαλύπτει την πραγματικότητα των εσωτερικών κόσμων –των υποκειμενικών πεδίων– μέσω της εξωτερίκευσης της δύναμης. Η φαντασία είναι μια «εικονοπλαστική ικανότητα» και, ως εκ τούτου, συνεργάζεται με την διάνοια για να συγκεκριμενοποιήσει την υποκειμενική ενέργεια σε αντικειμενικές μορφές. Είναι προφανώς θεμελιώδης για τη δημιουργικότητα στον κόσμο της τέχνης, του πολιτισμού και της επιστήμης, που από κοινού εμπλουτίζουν την ανθρώπινη ψυχή.

Λόγω της συσχέτισης της φαντασίας με μια ονειρική κατάσταση, μπορεί αυτό αρχικά να είναι ενοχλητικό σαν ιδέα, αλλά η ποιότητα και ο δυναμισμός της ενέργειας με την οποία επιλέγουμε να επικεντρώσουμε την φαντασία μας, είναι εκείνη που καθορίζει την αίσθησή μας για την πραγματικότητα. Όπως έγραψε ο Καρλ Γιουνγκ: «Είμαι πράγματι πεπεισμένος ότι η δημιουργική φαντασία είναι το μόνο αρχέγονο φαινόμενο που είναι προσιτό σε εμάς, το πραγματικό Έδαφος της ψυχής και η μόνη άμεση πραγματικότητα».¹ Σε αυτό το πνεύμα, κάθε ανθρώπινο ον αποτελεί μία κρυσταλλωμένη ακτίνα της Θείας Φαντασίας, η οποία έχει αγωνιστεί κάπως στα τυφλά μέσα από την εξελικτική διαδικασία, για να γίνει αυτό που είναι. Ως εκ τούτου, κάθε άνθρωπος έχει μια πορεία που ξετυλίγεται και για να κάνει το επόμενο βήμα σε αυτή την πορεία είναι απαραίτητη η νοήμων συνεργασία. Η δημιουργική ανθρώπινη φαντασία πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε συνεργασία με την Θεία φαντασία. Και η ενόραση είναι η γέφυρα μεταξύ των δύο. Ενόραση είναι, η ανθρώπινη και η θεία φαντασία συγχωνευμένες και σε συνδυασμό.

Όταν αυτή η γέφυρα της ενόρασης εδραιωθεί, η συνείδηση έχει πρόσβαση στα θεία πεδία των ιδεών, δηλαδή τα αρχέτυπα που έχουν δημιουργηθεί από τη θεία φαντασία και προορίζονται να πραγματοποιηθούν στον εκδηλωμένο κόσμο ως μέρος της εξελικτικής διαδικασίας. Η νοήμων, δημιουργική φαντασία χρησιμοποιείται, ύστερα, για να εξωτερικεύσει μια ιδέα, δημιουργώντας μια εικόνα γι αυτήν, κατάλληλη και κατανοητή για το παρόν στάδιο της εξέλιξης και της κατανόησης της ανθρωπότητας.

Σε αυτό το γεγονός στηρίζεται η μεγάλη αλήθεια ότι κάθε ανθρώπινη ύπαρξη προορίζεται να γίνει ένας συν-δημιουργός στο θείο σχήμα των πραγμάτων. Από πού, όμως, να ξεκινήσουμε; Όπως γνωρίζουμε από όλες τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου, η θεμελιώδης ποιότητα της Θειότητας είναι η Αγάπη. Είναι λοιπόν σαφές ότι, εργαζόμενοι στον διαλογισμό με την ενέργεια της καλής θέλησης και εκφράζοντας την καλή θέληση σε όλα όσα κάνουμε, δημιουργείται μια καλή αρχή. Μια άλλη εξέχουσα ποιότητα της Θειότητας είναι το Φως. Και αυτό σημαίνει ότι, εάν θέλουμε να αναπτύξουμε την εσωτερική μας όραση και να εισέλθουμε στην Θεία φαντασία, θα πρέπει να δούμε ξεκάθαρα –και αυτή είναι η βάση της ενόρασης– την αγάπη και το φως. Η αγάπη είναι η ποιότητα που κάνει την εσωτερική όραση να έχει ακρίβεια. Χωρίς αγάπη, η εγωιστική συνείδηση καμπυλώνει και στρεβλώνει το φως, δεχόμενη τη λανθασμένη εντύπωση. Οι γοητείες και οι ψευδαισθήσεις εμφανίζονται συχνά μαζί με τον φανατισμό.

Η Αλίκη Μπέιλη έχει επισημάνει, ότι «Η ενόραση είναι φως καθαυτή και όταν λειτουργεί, ο κόσμος φαίνεται σαν φως και τα φωτεινά σώματα όλων των μορφών γίνονται βαθμιαία φανερά. Κομίζει μαζί της την ικανότητα επαφής με το φωτεινό κέντρο όλων των μορφών κι έτσι εδραιώνεται πάλι μια ουσιώδης σχέση».

Οι τρεις ποιότητες που παρέχει η ενόραση είναι: Φώτιση, Κατανόηση, Αγάπη. Σε ένα άλλο από τα βιβλία της Αλίκης διαβάζουμε ότι ο στόχος του Θείου πειράματος επάνω στη γη είναι να «επιφέρει μια ψυχολογική κατάσταση η οποία μπορεί καλύτερα να περιγραφεί σαν κατάσταση “θείας διαύ­γειας”. Το έργο της ψυχής και ο στόχος της αληθινής ψυχολογίας είναι να δούμε τη ζωή καθαρά, όπως είναι και με όλα όσα συνεπάγεται. Αυτό δεν σημαίνει συνθήκες και περιβάλλον, αλλά Ζωή. Αυτή η διαδικασία άρχισε στο ζωικό βασίλειο και θα κορυφωθεί στο ανθρώπινο… Η πρώτη αμυδρή ένδειξη αυτής της τάσης για διαύγεια παρατηρείται στην ικανότητα του φυτού να στρέφεται στον ήλιο».

Πρόκειται για ένα απλό και όμορφο σύμβολο. Το φυτό που στρέφεται προς τον ήλιο και ξεδιπλώνει την ομορφιά των λουλουδιών του σε αυτό το φως. Αυτό είναι ακριβώς ό,τι πρέπει να κάνει ο άνθρωπος, ανακαλύπτοντας και στρεφόμενος προς το εσωτερικό φως. Πάνω στην δική του στροφή του σπειροειδούς, ο πνευματικός αναζητητής διεξάγει, επίσης, θεία πειράματα. Η «Διαύγεια» συνεπάγεται βαθιά και δημιουργική σκέψη σχετικά με τη φύση των σχέσεών μας με κάθε άλλον, με την οικογένειά μας, τους φίλους, την κοινότητα και τα έθνη. Σε αυτό το έργο, η φαντασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί επωφελώς ως εργαλείο πειραματισμού και οι γραμμές του ζωντανού φωτός που οδηγούν βαθιά μέσα στην καρδιά των σχέσεων της ψυχής μπορούν να ανακαλυφθούν. Μαθαίνοντας πώς να εστιάζουμε και να συγκεντρώνουμε το φως, στην πραγματικότητα εστιαζόμαστε στην ίδια την ουσία της ύπαρξής μας μέσα σε μια αναλαμπή εσωτερικής αντίληψης, που φωτίζει ολόκληρο το πεδίο των σχέσεων στους ανώτερους και κατώτερους κόσμους. Ο παρατηρητής κοιτάζει προς τα μέσα στο πνευματικό φως και προς τα έξω σε αυτό καθαυτό το διαυγαστικό φως.

Η πρόοδος προς αυτό το υψηλό ιδανικό απαιτεί όραμα, απαλλαγμένο από εθνική, πολιτισμική και ιδεολογική προκατάληψη. Όλο και πιο λεπτά επίπεδα απάθειας, διάκρισης και απόσπασης απαιτούνται από εκείνους που υπηρετούν την ανθρωπότητα και λαχταρούν για σημάδια ότι το Σχέδιο της αγάπης και του φωτός εξωτερικεύεται στη γη. Η εκλεπτυσμένη συναισθηματική φύση του πνευματικού αναζητητή μπορεί να εστιαστεί τόσο πολύ στα εξωτερικά αποτελέσματα και στα σκαμπανεβάσματα της μοίρας της ανθρωπότητας, ώστε η εσωτερική αντίληψη να θολώσει από την ελπίδα και την απελπισία. Το πνεύμα ανυψώνεται με ελπιδοφόρα σημάδια αυξανόμενης σύνθεσης μόνο και μόνο για να καταβαραθρωθεί και πάλι από τις σκοτεινές δυνάμεις της χωριστικότητας που ακόμη επικρατούν. Η στροβοσκοπική επίδραση αυτής της εναλλασσόμενης επικράτησης ανάμεσα στο φως και τις σκοτεινές δυνάμεις αφήνει τον αναζητητή σε μια κατάσταση σύγχυσης ως προς το πού βρίσκεται ο κόσμος σε σχέση με το Θείο Σχέδιο.

Αλλά, καθώς ο παρατηρητής μαθαίνει πώς να ατενίζει στο φαινομενικό κόσμο πάνω στην ακτίνα του φωτός της ψυχής, το πεδίο των αιτιατών δυνάμεων αναδύεται στην θέα και υπερισχύει η άμεση κατανόηση. Δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για στοχασμό, για συμπερασματικούς συλλογισμούς ή ερμηνεία. Η συνείδηση και η καθαρή όραση έχουν γίνει ένα και το αυτό και η μεγάλη μετάβαση από την διάνοια στην ενόραση έχει πραγματοποιηθεί. Σύμφωνα με τα λόγια της σπερματικής σκέψης του διαλογισμού: «Η ανάπτυξη της ενόρασης θα επιφέρει μια παγκόσμια αναγνώριση του Θείου Σχεδίου. Όλη η ζωή και όλες οι μορφές στη συνέχεια θα ιδωθούν στην πραγματική τους προοπτική και η σύνθεση της παγκόσμιας εξέλιξης θα αποτελέσει γεγονός».

Ο Λώρενς Νιούη είναι Αντιπρόεδρος του Lucis Trust

1. Carl Jung, Letters, Vol.1, p. 60

O Θεός Ήταν Εδώ ... Και Δεν Το Ήξερα.

Bayo Akomolafe

Ίσως συμφωνείτε μαζί μου ότι σε αυτούς τους τόσο μοντέρνους καιρούς που όλα μοιάζουν βιαστικά, όταν κάθε πρόσωπο φαίνεται αμυδρά φωτισμένο από την απαλή, σαγηνευτική λάμψη μιας συσκευής χειρός, ενώ διαρκώς βομβαρδιζόμαστε με πληροφορίες που προέρχονται από πίξελ, διαφημιστικές πινακίδες, τηλεοπτικές οθόνες και πρωτοσέλιδα που ωρύονται, προβάλλει επιτακτικά η παρόρμηση να αναζητήσουμε καταφύγιο, να απλώσουμε τις ρίζες μας σε ζωογόνα νερά. Αλλά, πού να βρούμε καταφύγιο; Πού βρίσκεται το σπίτι μας; Νομίζω ότι αυτά τα ερωτήματα είναι εγγενή του τρόπου με τον οποίο εννοούμε τη σκέψη και οπωσδήποτε συναφή με την ιδέα της μετάβασης από την «διανόηση» στην «ενόραση». Είναι, κάπως, σαν να αρπαζόμαστε από τα απειλούμενα απομεινάρια του ιερού, σχεδόν ανύπαρκτο σε μια ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που φαίνεται εχθρική προς τα μυστήρια. Αλλιώς, γιατί να θέλουμε να περάσουμε από την διανόηση στην ενόραση; Τί συμβαίνει, ώστε να απαιτείται αυτή η αλλαγή;

Είμαστε σε μια εποχή διαρροών και θεμελιωδών παραβιάσεων των ορίων των πραγμάτων. Από την πετρελαιοκηλίδα του 2010 της BP στον Κόλπο του Μεξικού, μέχρι την «εξέγερση» των Σύριων προσφύγων, τις εκπληκτικές αποκαλύψεις ότι με την NSA οι Αμερικανοί κατασκοπεύουν όλους τους άλλους και την ενοχλητική κατάρρευση της ευγένειας της πολιτικής με τις διαρροές «μαγνητοφωνήσεων στα αποδυτήρια» και την δημοσιογραφία των Wikileaks, φαίνεται ότι τα πράγματα καταρρέουν και τα κέντρα πολιορκούνται και στοιχειώνονται. Σε έναν κόσμο διαρροών, καλούμαστε να αμφισβητήσουμε τις αντιλήψεις μας σε ότι αφορά την καθαρότητα, τα στατικά όρια και τις προκαθορισμένες ιδιότητες. Έχουμε την τάση να σκεπτόμαστε τον κόσμο υπό όρους δυαδικότητας: εμείς ή εκείνοι, λευκό ή μαύρο, αρσενικό ή θηλυκό, ανθρώπινο ή μη ανθρώπινο, θεός ή σάρκα, υποκείμενο ή αντικείμενο, φως ή σκότος. Κάθε τι ζωντανό και ιερό περιορίζεται σε ένα πολύ μικρό χώρο – ίσως χώρο που περιβάλλεται από έναν δακτύλιο. Αλλά είναι έτσι τα πράγματα; Είναι ο κόσμος έξω από το δακτύλιο νεκρός και αδρανής ή μήπως, και ο ίδιος ο δακτύλιος εμφανίζει διαρροή;

Ο Γάλλος φιλόσοφος του 17ου αιώνα, Καρτέσιος, θεωρείται ως εκείνος που διατύπωσε την πλέον δημοφιλή ρήση: Σκέπτομαι, άρα υπάρχω – ένα εντυπωσιακό μανιφέστο γύρω από έναν κόσμο νεκρό και άχρηστο. Για τον Καρτέσιο ήταν σημαντικό να εδραιώσει την επιστήμη σε κάτι που δεν θα μπορούσε να αντικρουστεί – στην βεβαιότητα. Και έτσι, με ένα νοητικό πείραμα, προχώρησε σε αμφισβήτηση της ύπαρξης των πάντων. Βρήκε ότι μπορούσε με συνοπτικές διαδικασίες να απορρίψει την ύπαρξη των αετών, των ποταμών, των νεφών, των σάντουιτς στο Λονδίνο, της φωτιάς, στην πραγματικότητα, ολόκληρου του κόσμου. Αλλά το μόνο πράγμα για το οποίο δεν μπορούσε να αμφιβάλλει ο Καρτέσιος, ήταν ότι αμφιβάλλει. Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αμφιβολία ήταν απόδειξη του νου και ότι ο νους ήταν ουσιαστικά ξεχωριστός από τον υλικό κόσμο ή, εάν θέλετε, από κάποιο λεπτότερο, λιγότερο ευδιάκριτο υλικό. Με το σκεπτικό αυτό, διέσπασε επισήμως τον κόσμο, έτσι ώστε να απηχεί ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζου­με το σύμπαν ως πρώτη ύλη και ως βουβό όργανο ή σκηνι­κό για το ένδοξο προσκήνιο της ανθρώπινης δραστηριό­τη­τας.

Αυτά τα καρτεσιανά δόγματα τοποθετούν το νου σε απόσταση από την ύλη. Η επιστημονική μέθοδος βασίζεται σε αυτή την παραδοχή: ότι για να γνωρίσετε σωστά τι «είναι» κάτι, απομακρυνθείτε από αυτό – κατά μία έννοια διατηρώντας την απόσταση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου. Κάποιος θα μπορούσε σχεδόν να το εκλάβει αυτό ως μια αφ’ υψηλού χειρονομία απώθησης! «Σε τελική ανάλυση», οι καρτεσιανές παράμετροι μας οδήγησαν να εντοπίσουμε τη σκέψη, το συναίσθημα, το μέσον, καθώς και όλες τις γνωστές μυστηριώδεις ψυχολογικές εκδηλώσεις μας στον εγκέφαλο. Και έτσι, με αδρές πινελιές ζωγράφισε ο Καρτέσιος το πορτρέτο ενός κόσμου όπου η μαγεία βρίσκεται πάντοτε σε έλλειψη. Είμαστε έμ-ψυχα όντα σε έναν κόσμο χωρίς ψυχή, ως τη στιγμή που αγγίζεται από την φαλλική παρουσία μας. Η ψυχή έχει συρρικνωθει, κλειδωμένη μέσα στο πεπερασμένο ... είναι σε έλλειψη. Η πλοκή πυκνώνει και ενεργοποιούνται οι δυναμικές της πολυπόθητης απόδρασης.

Σήμερα, τα διάφορα συστήματα ύπαρξης και οι θεσμοί μας κωδικοποιούνται υπό αυτές τις καρτεσιανές επιταγές. Όταν κόβουμε ένα δέντρο και επεκτείνουμε το βασίλειο της πίσσας και της ασφάλτου, όταν μιλούμε για την κλιματική αλλαγή σαν να ήταν απλά ένα θέμα ανθρώπινης συνέχειας ή επιμένουμε ότι οι ωκεανοί και ο ανείπωτος πλούτος της ζωής τους στην πραγματικότητα κοστίζει τρισεκατομμύρια δολάρια, εμφανίζουμε ένα τυφλό σημείο – την άρνηση της σημασίας και της μεσολάβησης του κόσμου που υποτίθεται ότι είναι «γύρω» μας. Ευτυχώς, οι καρτεσιανές συντεταγμένες μας, δέχονται ενοχλητικές και διασπαστικές επιρροές που αμφισβητούν αυτή την κατάσταση ύπαρξης. Λέγονται «νέες» ιστορίες που μας κάνουν να κοκκινίζουμε. Και αν ο κόσμος είναι ζωντανός; Και αν υπάρχει η μαγεία και ο νους και η ομορφιά και η μεσολάβηση, ακόμη και σε πράγματα που φαίνονται νεκρά και απλώς λειτουργικά; Σκέπτομαι, άρα υπάρχω! – πόσο αγενές! Ένας διεστραμμένος χαριεντισμός μεταξύ ύλης και πνεύματος είναι σε εξέλιξη. Και η αμήχανη ενύπαρξη του ιερού μέσα στο συνηθισμένο συνεχίζει την ανίερη σταυροφορία του.

Σε μια εποχή που ο επιστημονικός κόσμος είχε παγιδευτεί σε ερωτήματα σχετικά με τη φύση της φύσης –και συγκεκριμένα τη φύση του φωτός, αν ήταν ένα κύμα (που εμφανίζει πρότυπα παρεμβολής) ή ένα σωματίδιο (εντοπιζόμενο σε μικρά τμήματα)– ένας γιατρός γεννημένος στο Λονδίνο του 18ου αιώνα, ο Τόμας Γιανγκ (Thomas Young), σκέφτηκε ένα πείραμα σχεδιασμένο να λύσει το ζήτημα μια για πάντα. Σχεδίασε μια συσκευή η οποία έδειξε ότι το φως συμπεριφέρεται ως κύμα, διαχεόμενο παντού, μια άποψη που αντίκειται στην από εκατονταετίας πεποίθηση του Ισαάκ Νεύτωνα ότι το φως ήταν σωματιδιακής φύσης.

Πολλά χρόνια μετά τον Γιανγκ, ο Νιλς Μπορ (Niels Bohr), ένας Δανός φυσικός, πατέρας της κβαντικής θεωρίας και σύγχρονος του Αϊνστάιν, επέμεινε ότι το φως δεν ήταν εγγενώς κάποιο κύμα ή σωματίδιο. Ήταν και τα δύο και κανένα από τα δύο. Ο Αϊνστάιν, ο άσπονδος αντίπαλός του, προσπάθησε να κακολογήσει τους ισχυρισμούς του, επιμένοντας ότι οι συνέπειες της σκέψης του Μπορ ήταν ότι τίποτε δεν υπήρχε ως δεδομένο ή ότι τα πράγματα δεν εμφανίζονται ήδη έτοιμα. Ο Αϊνστάιν ήθελε να πιστεύει ότι ο κόσμος είχε συντεταγμένους, κομψούς, μετρήσιμους υλικούς νόμους που καθόριζαν πώς τα πράγματα σχετίζονταν το ένα με το άλλο, αλλά στο σημείο αυτό ο Μπορ βασικά έλεγε ότι τα ίδια τα πράγματα δεν αποκόμιζαν την «υπόστασή» τους από ο,τιδήποτε μέσα τους. Και ότι η ιδιότητα κάποιου πράγματος, η ταυτότητά του, η οντολογία του, αυτό που κάνει τον άνθρωπο ή μια κούπα ή ένα σάντουιτς αυτό που είναι, εξαρτάται από το πώς μετριέται. Ο Μπορ επεσήμαινε ότι ο κόσμος είναι κατασκευασμένος από σχέσεις, όχι από πράγματα. Μέσα στο πλαίσιο των σχέσεων, τα πράγματα αντλούν την «υπόστασή» τους.

Αν ο κόσμος είναι μια ατέλειωτη σχέση, αν τα πράγματα δεν υφίστανται από μόνα τους, δεν υπάρχουν ανθεκτικά όρια που να μην αποτελούν ήδη ένα ρευστό πήγμα στο ρεύμα ενός γίγνεσθαι πέρα-από-τα-ανθρώπινα, και αν αποκτούμε την αποσαφήνιση μόνο στα πλαίσια αυτής της ροής, τότε πρέπει να ξανασκεφτούμε τα πάντα – ακόμη και το σκέπτεσθαι. Τουλάχιστον κάτι ενδιαφέρον συμβαίνει, το οποίο θα έπρεπε να απαιτεί μια δεύτερη ματιά σε ό,τι αφορά τις ιδέες μας για τον κόσμο. Μιλάμε για διαρροές εδώ! Υπέρτατες διαρροές και απώλειες έξω από κάθε έλεγχο.

Η Κάρεν Μπάραντ (Karen Barad), θεωρητική φυσικός και φεμινίστρια –της οποίας το έργο έχει εμπλουτίσει σε μεγάλο βαθμό το δικό μου έργο αναφορικά με τον κόσμο– διατύπωσε την έννοια της ενδο-δράσης (σε αντίθεση προς την αλληλο-δράση), για να περιγράψει το πώς τα πράγματα συνεχώς τήκονται το ένα μέσα στο άλλο, και πώς υπάρχουν πρωτότυπα. Η Ντόνα Χαραγουέι (Donna Haraway) μιλάει για μεταδοτικές οικολογίες, υποστηρίζοντας ότι ο κόσμος προκύπτει από έναν συμφυρμό – μία συμ-ποίηση, μια από κοινού κίνηση. Ο Τζον Σότερ (John Shotter), «στοχαζόμενος» αυτές τις δραματικές αλλαγές, εξηγεί ότι όλα αυτά «σημαίνουν ότι, ως προς εμάς, τα “πράγματα” δεν είναι πάγια και διαρκή, δεν υπάρχουν “πράγματα-αυτά-καθαυτά” διαχωρισμένα από το περιβάλλον τους. Όλα τα “πράγματα” υπάρχουν ως “συμβάντα” ως παραγοντικές αναπαραστάσεις, ως εστιακά σημεία που δέχονται την φροντίδα μιας μεγαλύτερης, ασταμάτητα εξελισσόμενης, απεριόριστης και ρευστής διαδικασίας. Έτσι, ως όντα μέσα (και από) έναν κόσμο που βρίσκεται πάντα στη διαδικασία να γίνεται κάτι άλλο από αυτό που ήταν πριν, πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε “εν κινήσει”, που λέει ο λόγος, και να αντιμετωπίζουμε τις “σκέψεις” μας ως προσωρινά αποτελέσματα μέσα σε μία συνεχιζόμενη διαδικασία γίγνεσθαι».

Όλα αυτά δείχνουν το γεγονός, ότι τα «πράγματα» που ονομάζουμε «σκέψεις» μπορούμε καλύτερα να τα φανταστούμε ως ενδο-ενεργές διεργασίες που συμβαίνουν στον ευρύτερο κόσμο. Η σκέψη δεν είναι εντοπισμένη στους ανθρώπινους εγκεφάλους. Δεν είμαστε κάτι το ιδιαίτερο. Οι όρκες είναι γνωστό ότι έκαναν πειράματα στους ανθρώπους που νόμιζαν ότι εκείνοι έκαναν τα πειράματα. Αλλά δεν είναι μόνο τα σκυλιά και τα κητώδη και τα ζώα στο ίδιο-μέγεθος-με εμάς, είναι το γεγονός ότι δεν μπορούμε με καμία σιγουριά να διαβεβαιώσουμε ότι ζούμε στον κόσμο που περιγράφεται από τον Καρτέσιο – τον κόσμο των απομονωμένων εαυτών και των εξαθλιωμένων άλλων. Είμαστε μάρτυρες διαρροών πέραν των ορίων, και τα φαλλικά δίδυμα μεταξύ ανθρώπινου και μη ανθρώπινου, αρσενικού και θηλυκού, αυτού και εκείνου, εδώ και εκεί, καταρρέουν.

Ο νους γίνεται ύλη και η ύλη δεν μοιάζει πια με την αναγωγική, συμπιεσμένη ποιότητα, την οποία νομίζαμε ότι είχαμε εντελώς καταλάβει. Σε αυτό τον χώρο αναφέρονται ορισμένοι όταν μιλούν για «ενδο-σκέψη» ή για την ιδέα ότι ο νους είναι υπερσωματικός, διαταράσσοντας τα όρια ανάμεσα στο μέσα και στο έξω, κριτικάροντας τις προσπάθειές μας να θέσουμε γρήγορα τους εαυτούς μας μακριά από το «περιβάλλον». Η πρόταση ότι «έχουμε» ψυχή –ψυχή που είναι υπεύθυνη για όλη την συμπεριφορά μας– συνοπτικά διαταράσσεται, όταν επιμελώς ακολουθήσουμε τις μεταβατικές διαδικασίες που υπάρχουν ανάμεσα στον «νου» και την «ύλη». Θα ήθελα να πω ότι η ψυχή δεν είναι πλέον μέσα ή έξω – είναι απλώς «μαζί». Στα μεσοδιαστήματα, στις σχέσεις, στις ερημιές πέρα από τους φραγμούς μας και μέσα στους φραγμούς μας, εκεί ευδοκιμεί η ψυχή και, κατά μία έννοια, δεν έχουμε συναντήσει ακόμη την ψυχή.

Η καθημερινές μας πλοηγήσεις στον κόσμο, τα πράγματα που φαίνεται να γνωρίζουμε, ακόμη κι αν δεν μπορούμε να τα υποστηρίξουμε με τρόπους που να ικανοποιούν το κοινό, είναι εξίσου σημαντικά με τις γνώσεις που φαίνονται λογικά βάσιμες. Όμως, διαιωνίζω μια ψεύτικη δυαδικότητα μιλώντας κατ’ αυτό αυτόν τον τρόπο. Η γραμματική, εδώ, δεν με βοηθάει. Η διανόηση και η ενόραση δεν αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Δεν διαχωρίζονται και η σημασία τους εξακολουθεί να διακυβεύεται. Και οι δύο διαδικασίες δημιουργούν κόσμους. Αν υιοθετήσουμε τις συμβατικές αντιλήψεις και θεωρήσουμε την ενόραση ως προ-συνειδητά δίκτυα νευρώνων που διαμορφώνονται από την πρακτική και τη συμπεριφορά, τότε αυτό σημαίνει, ότι η διάνοια ή η πιο συνειδητή ορθολογική διαδικασία που συνεπάγονται οι γνωστικές πρακτικές μας, είναι μέρος αυτής της διαμόρφωσης. Αμφότερα συν-απαρτίζονται, με τον ίδιο τρόπο που ο ωκεανός σχηματίζει την ακτή και η ακτογραμμή χαρακτηρίζει τον ωκεανό. Τί θα μπορούσε να συμβεί, αν αρχίζαμε να εμπιστευόμαστε το σώμα μας και τα συναισθήματά μας, όμοια με αυτό που συμβαίνει στον κόσμο;

Εν κατακλείδι, αυτός ο φεμινιστικός μετανθρώπινος επα­ναπροσδιορισμός του κόσμου συμπίπτει με εκείνο που οι συμπατριώτες μου στη Νιγηρία φαίνεται να γνωρίζουν, ότι ο κόσμος είναι ζωντανός και ότι μπορούμε να μάθουμε να ακούμε. Ότι η ύλη σημαίνει, αρχίζει, διεξάγει πειράματα, νοσταλγεί, ελπίζει, ακούει, θαυμάζει, διαταράσσει και δημιουργεί. Ξαφνικά ο ανορεξικός κόσμος των τεσσάρων συντεταγμένων –μπροστά, πίσω, πάνω και κάτω– διακόπτεται (ή θα έπρεπε να πω «ενδο-διακόπτεται»;) από νέες στρεβλές κατευθυντηριοποιήσεις: παράξενο.

Είμαστε μέρος ενός κόσμου συνταιριασμένου μέσα όσο και έξω με ζωντάνια, ενός κόσμου ανολοκλήρωτου μέσα στις ιστορίες των μύθων προέλευσης που αφηγούμαστε. Ενός κόσμου, ο οποίος ακόμα προσπαθεί να καταλάβει τον εαυτό του, εξακολουθεί να αναιρεί τις δικές του παραμέτρους και συνεχίζει να εξερευνά σημασία του. Ένας κόσμος που βρίσκεται διαρκώς στο μεταίχμιο.
Ίσως, σαν τον Ιακώβ –εκείνον τον παλιού τύπου κατεργάρη της ιουδαιο-χριστιανικής αγάπης, που έπεσε σε ύπνο στην εξορία, τοποθετώντας το κουρασμένο με έγνοιες κεφάλι του επάνω σε μια πέτρα, καταρώμενος τους βιαστικούς τρόπους του και το γεγονός ότι βρισκόταν και πάλι φυγάς από έναν αδελφό που ήθελε το κεφάλι του– μπορούμε να βγούμε από το όνειρο των Καρτεσιανών ρηγμάτων και να ρίξουμε μια «καλύτερη» ματιά στον κόσμο που συνεχώς προσπαθούμε να αφήσουμε πίσω, αναφωνώντας, όπως και εκείνος, «ο Θεός ήταν εδώ, το ιερό ήταν εδώ πάντοτε, ακριβώς εδώ ... και εγώ δεν το ήξερα».

Ο Μπάγιο Ακομολάφε (Bayo Akomolafe) είναι ένας παγκοσμίου φήμης συγγραφέας και ομιλητής, αναγνωρισμένος για την «ποιητική, αντισυμβατική, αντιφατική και αυτόχθονα αντίληψή του για την παγκόσμια κρίση, την πολιτική δράση και την κοινωνική αλλαγή». Είναι Εκτελεστικός Διευθυντής του «The Emergence Network».

 

Η Λέξη-Κλειδί Στην Δημοκρατία
Είναι Η Σχέση

Mark Gerzon

Στη διάρκεια της ζωής μου, υπήρξε μια εκπληκτική ανάπτυξη της ανθρώπινης συνείδησης, ενός τύπου αναδυόμενη σοφία. Μπορείτε να το διαπιστώσετε στην αυξανόμενη δύναμη των ανθρώπων να εργάζονται μέσω συγκρούσεων και να βρίσκουν κοινό έδαφος ακόμη και σε ζητήματα όπως η κατανόηση της συναισθηματικής νοημοσύνης. Μπορείτε να το δείτε στην αυξανόμενη ανάπτυξη της ενσυνειδητότητας και ευαισθητοποίησης της πνευματικής διάστασης της ζωής. Στη διάρκεια της ζωής μου πρωτοεμφανίστηκαν εικόνες από το μακρινό διάστημα και εκατομμύρια ανθρώπων απέκτησαν αντίληψη της αλληλεξάρτησης και του γεγονότος ότι η γη είναι ένα ζωντανό σύστημα.

Σήμερα, ωστόσο, το πραγματικά εντυπωσιακό είναι η αντίθεση μεταξύ αυτής της αναδυόμενης σοφίας και της εξαιρετικά μεροληπτικής φύσης της εποχής μας. Φαίνεται να υπάρχει μια απότομη κάμψη στον δημόσιο λόγο και στην ικανότητα της δημοκρατίας να προάγει την συζήτηση. Η μεγάλη φιλόσοφος και δημοσιογράφος Χάνα Άρεντ (Hannah Arendt), υποστηρίζει ότι η δημοκρατία χρειάζεται κάποιον τόπο για να σταθεί και η δημοκρατία φαίνεται να έχει χάσει αυτό τον τόπο.

Στην ηλικία των 30 και των 40, άρχισα, με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Ροκφέλερ, να φέρνω σε επαφή φιλελεύθερες και συντηρητικές ομάδες σε κοινές επιχειρήσεις. Ήταν τέτοια η επιτυχία, ώστε προσλήφθηκα από μια επιτροπή του Αμερικάνικου Κογκρέσου, για να διοργανώσουμε και να λειτουργήσουμε χώρους ομαδικών εργαστηρίων (retreats). Όλοι οι συμμετέχοντες, που δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικοί, συμφώνησαν ότι οι σχέσεις μεταξύ των μελών του Κογκρέσου πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο και ότι έπρεπε να αποκατασταθούν. Κατέληξαν σε πολλές προτάσεις. Αλλά όταν επέστρεψαν στο Κογκρέσο, οι αρχηγοί των κομμάτων φρόντισαν ώστε καμία από τις προτάσεις που έγιναν να μην εφαρμοστεί. Αν ο,τιδήποτε, προερχόμενο από τις συσκέψεις εφαρμοζόταν, θα μείωνε τη δύναμη των ηγετών των κομμάτων.

Από αυτό κατάλαβα ότι η συνεργατική ηγεσία έλειπε από την πολιτική ζωή της χώρας. Μου έκανε εντύπωση ότι αυτό που συνέβαινε στις ΗΠΑ ήταν παρόμοιο με το κόκκινο φως που ανάβει στο αυτοκίνητό σας όταν χρειάζεται λάδι. Αν δεν βάλετε λάδι όταν ανάψει το φως, δεν θα πρέπει να εκπλαγείτε όταν το αυτοκίνητο σταματήσει να λειτουργεί. Αυτό έχει συμβεί στη χώρα μας (και σε άλλα μέρη του κόσμου). Δεν έχουμε ανταποκριθεί στο προειδοποιητικό φως. Έχουμε αμελήσει να προσθέσουμε λάδι, έχουμε αποτύχει να προωθήσουμε την συνεργατική ηγεσία στην πολιτική μας. Έχουμε αμελήσει να προωθήσουμε μέσα στην χώρα την επίγνωση ότι όλοι αλληλοεξαρτώμαστε και διασυνδεόμαστε.

Έτσι, με αυτή την αναγνώριση επέστρεψα στον αρχικό σχεδιασμό και την αφετηρία. Μου έκανε εντύπωση μια θεμελιώδης αλήθεια για το σώμα μου. Όταν μπαίνω σε ένα δωμάτιο, περπατώ με το αριστερό και το δεξί πόδι. Αν ξεκινήσω με το αριστερό, σπρώχνω με το δεξί μου πόδι και το αντίστροφο. Τα πόδια μου γνωρίζουν ότι το αριστερό και το δεξί είναι μέρος του συνόλου. Το ίδιο ισχύει και για τα μάτια μου. Όταν κοιτάζω, κοιτάζω με δύο μάτια. Όταν κάνουμε πράγματα, χρησιμοποιούμε δύο χέρια. Το αριστερό και το δεξί μας χέρι δεν μάχονται, συνεργάζονται για να δέσουν τα κορδόνια του παπουτσιού, να φτιάξουν το δείπνο ή να κρατήσουν ένα μωρό.

Έτσι, σε σωματικό επίπεδο, είναι σαφές ότι είμαστε δια­κομματικά όντα. Το πρόβλημα είναι ο νους μας, ο οποίος είναι εγγενώς πολωμένος. Οι στατιστικές δείχνουν ότι η πολιτική στάση των περισσότερων ανθρώπων είναι ένας συνδυασμός κόκκινου και μπλε, αλλά πρέπει να προσποιούμαστε ότι είμαστε το ένα ή το άλλο. Όταν βλέπουμε μια έγκυο γυναίκα, δεν περιορίζουμε το ενδιαφέρον μας στη μητέρα και αδιαφορούμε για το μωρό ή δεν ενδιαφερόμαστε μόνο για το μωρό και όχι για την μητέρα. Η πρώτη μας σκέψη είναι το όμορφο θέαμα. Η ζωή φτάνει στην καρποφορία και αυτό είναι όμορφο. Το σκεπτόμαστε σαν σύνολο. Αλλά από τη στιγμή που το θέμα γίνεται πολιτικό, σκεπτόμαστε από την άποψη του κόκκινου ή του μπλε: το δικαίωμα της γυναίκας να επιλέγει ή το δικαίωμα του παιδιού να ζήσει. Αυτές είναι οι κομματικές επιλογές που δίνονται, έστω και αν έχουμε την τάση να περιλαμβάνουμε τόσο την συντηρητική όσο και την φιλελεύθερη προοπτική στον τρόπο που πραγματικά σκεπτόμαστε τα θέματα.

Για να το κατανοήσουμε, θέλω να μπω λίγο στη δομή της ανθρώπινης συνείδησης που επηρεάζει την αγωγή του πολίτη. Και για να γίνει αυτό, θα χρησιμοποιήσω τη γλώσσα του λογισμικού των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Όταν η Microsoft έρχεται με τα Windows 12 και έχω τα Windows 10, δεν σκέπτομαι «έχω το 10 και έτσι δεν θα αγοράσω το 12». Αντί αυτού αναρωτιέμαι αν η έκδοση 12 είναι καλύτερη από αυτήν που έχω. Μπορεί να μην την αγοράσω, αλλά είμαι περίεργος. Επάνω σε αυτό το μη επικριτικό πνεύμα, θέλω να διερευνήσω τις διαφορετικές διαδρομές της ιδιότητας του πολίτη.

Πολίτης 1.0, κοσμοθεωρία με βάση τον εαυτό μας. Η ιδιο­τέλεια είναι κάτι το πολύ έντιμο. Είναι αυτό που μας ωθεί να πιάσουμε μια καλή δουλειά, να έχουμε μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας και να λάβουμε ένα δίκαιο μερίδιο από αυτό που υποτίθεται δικαιούμαστε. Αν δεν ασκήσουμε κάτι από αυτήν την εγωκεντρική προσέγγιση, δεν τρώμε και δεν επιβιώνουμε.

Πολίτης 2.0, κοσμοθεωρία που βασίζεται στην ομάδα. Ο Νέλσον Μαντέλα περιέγραψε, όταν ήταν παιδί: ήθελα απλά να παίξω στο δάσος, να είμαι ευτυχισμένος και να παίζω με τους φίλους μου. Όταν μεγάλωσε, άρχισε να ενδιαφέρεται για τους μαύρους Νοτιοαφρικανούς. Ήθελα οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί να έχουν ένα καλύτερο μερίδιο στη χώρα μας. Ταυτίστηκε με την ομάδα του και είμαστε όλοι ευχαριστημένοι που το έκανε. Έχουμε τώρα έναν ολόκληρο κόσμο ανθρώπων που φροντίζουν για τον εαυτό τους: Σιίτες και Σουνίτες, Χριστιανούς και Βρετανούς που θέλουν να είναι ξεχωριστά από την ΕΕ – όλοι ψάχνουν για όποιον είναι «εμείς». Αυτό είναι ένα βήμα προς τα εμπρός από την εγωκεντρική κοσμοθεώρηση και αυτός είναι ένας έντιμος τρόπος του να είσαι πολίτης.

Πολίτης 3.0, κοσμοθεωρία με βάση το έθνος. Φτάνουμε στο σημείο όπου λέμε: Είμαι Αμερικανός, Κενυάτης ή Γάλλος ή πολίτης του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό σημαίνει ότι ταυτιζόμαστε με κάτι μεγαλύτερο από την ομάδα μας, που σημαίνει ένα βήμα προς τα εμπρός στη συνείδηση. Είναι πραγματικά ένα πολύ μεγάλο βήμα, διότι υπάρχουν πολλοί Αμερικανοί (για παράδειγμα) που νομίζουν ότι αγαπούν την Αμερική, αλλά στην πραγματικότητα μισούν άλλους Αμερικανούς, αποκαλώντας τους με φρικτά ονόματα. Επομένως, Πολίτης 3.0 σημαίνει ότι είσαι πρόθυμος να ταυτιστείς με κάτι μεγαλύτερο από τον όμιλό σου. Μπορούμε ακόμη να το θεωρήσουμε ως ταύτιση με την ψυχή ενός έθνους. Αλλά ο Πολίτης 3.0 μπορεί επίσης να είναι ανταγωνιστικός προς άλλα έθνη. Υπάρχει ένα είδος αμερικανισμού που θέλει μόνο να φροντίζει για εμάς και δεν ενδιαφέρεται για την Ιαπωνία ή την Αφρική. Οι εμπορικές συμφωνίες προσεγγίζονται μόνο από την άποψη του «να κλείσουμε την καλύτερη δυνατή συμφωνία για εμάς».

Πολίτης 4.0, κοσμοθεωρία που βασίζεται σε πολλαπλές κουλτούρες. Ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων ζουν σήμερα σε χώρες άλλες από την χώρα γέννησής τους, μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα ή ερωτεύονται κάποιον από άλλη χώρα. Ως αποτέλεσμα, όλο και πιο μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων είναι σε θέση να ταυτιστούν με περισσότερες από μία χώρες. Αφού ο Μαντέλα συνειδητοποίησε ότι ενδιαφερόταν για την ομάδα του, τους μαύρους Νοτιοαφρικανούς, κατάλαβε ότι οι μαύροι δεν πρόκειται να είναι ελεύθεροι, εκτός και εάν οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί απελευθερωθούν από το απαρτχάιντ. Κατέληξε να ενδιαφέρεται για ολόκληρη τη χώρα του και στη φυλακή άρχισε να βλέπει ότι δεν θα υπήρχε κάποια αλλαγή, εκτός και αν άλλες χώρες σταματούσαν να υποστηρίζουν το απαρτχάιντ. Τέλος, έφτασε στο σημείο να ταυτιστεί με τον αγώνα για την ελευθερία σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της ελευθερίας όλων των έμβιων όντων.

Είναι εύκολο να περιγράψουμε ένα μοντέλο τεσσάρων επιπέδων. Αλλά το ίδιο το ταξίδι είναι αρκετά απαιτητικό. Πιστεύω ότι όλα αυτά τα επίπεδα συνυπάρχουν σε όλους μας συνεχώς. Αποτελούμε μια δυναμική συμβολή όλων αυτών των επιπέδων συνείδησης μέσα μας. Το ουσιαστικό είναι να το αναγνωρίσουμε και αυτό δημιουργεί μία ορισμένου βαθμού συμπόνια. Τελικά, πιστεύω, ότι για να είσαι πολίτης του κόσμου, αυτό συνεπάγεται να υιοθετείς μια οικολογική αντίληψη για τον κόσμο, αναγνωρίζοντας ότι η κοσμοαντίληψή σου δεν είναι η μοναδική. Απαιτεί σοφία και ταπεινότητα για να κρατήσεις όλα αυτά τα επίπεδα της ιδιότητας του πολίτη στην καρδιά σου, και μια προθυμία να κινηθείς πέρα από τα όρια που διαιρούν το ανθρώπινο γένος.

Εδώ είναι που υπεισέρχεται η ενόραση. Αν είμαστε ολοκληρωμένοι και έχουμε μια έμφυτη ενσωματωμένη αίσθηση της δικής μας ολότητας και της ολότητας της δημιουργίας, θα είμαστε περισσότερο ικανοί να έχουμε έναν ειρηνικό, δίκαιο και βιώσιμο κόσμο. Απαιτείται η ικανότητα να καταδυθούμε στην βαθύτερη αλήθεια του ποιοι είμαστε αυτή τη στιγμή, ευγνώμονες που μπορούμε να συγκρατούμε μαζί το αριστερό, το δεξί και το κέντρο της δικής μας ύπαρξης. Αν δεν παραιτηθούμε από αυτή την εσωτερική αίσθηση της δύναμης και της αλήθειας, θα μπορέσουμε να εξετάζουμε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας από αυτή την αδιασάλευτη θέση της ολότητας και της ενότητας.

Η λέξη κλειδί στη δημοκρατία είναι η σχέση. Αν αρνηθώ να μετατρέψω σε εχθρό μου κάποιον που έχει διαφορετική άποψη και αν δημιουργήσω σχέση με αυτό το άτομο, θα μπορώ να έχω μια αξιοσέβαστη αντιτιθέμενη θέση. Πάρτε ως παράδειγμα διάφορες απόψεις για τις εμπορικές συμφωνίες. Οι συζητήσεις πρέπει να είναι αντιτιθέμενες, έτσι ώστε μέσω της μάθησης και της σχέσης να μπορούμε πραγματικά να εμβαθύνουμε τη σοφία μας, λόγω των διαφορών των απόψεών μας. Έχω την εμπειρία επ’ αυτού σε κάθε τομέα της ζωής μου, επομένως, γιατί να μην μπορούμε να το βιώσουμε ως έθνος; Πιστεύω ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε μια αντιτιθέμενη αντιπαράσταση, εφόσον στηριζόμαστε σε αυτή την εσωτερική αίσθηση της ολότητας.

Πρέπει να δούμε όλα αυτά με διαφορετική οπτική από πλευράς μας ως αλληλοσυμπληρούμενες αντιθέσεις. Εάν πω «ας δαπανήσουμε χρήματα, για να διορθώσουμε αυτό το πρόβλημα», χρειάζομαι ένα αντεπιχείρημα που θα πει «είμαστε σε χρέος – δεν υπάρχουν χρήματα». Και αν κρατήσω τη στάση ότι είμαστε σε χρέος και ως εκ τούτου δεν μπορώ να δαπανήσω χρήματα για τα παιδιά που πεινούν, χρειάζομαι ένα αντεπιχείρημα που θα λέει «αλλά, είμαστε ένα αξιοπρεπές και συμπονετικό έθνος και μπορούμε να φροντίσουμε ο ένας τον άλλον». Αυτό είναι που εννοώ αναφερόμενος στην ανάγκη να εκτιμούμε τις αντίθετες απόψεις, αναγνωρίζοντάς τις ως μέρος μιας συνολικής αντίληψης. Νομίζω ότι αυτή είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε και κάτι που λείπει από τον πολιτισμό μας σήμερα.
Έχω πραγματοποιήσει το δικό μου ταξίδι, περνώντας από τη φάση του Κόκκινου ως νέος, στην φάση του Μπλε στο Κολλέγιο, στην αντιπαράθεση και την συνηγορία, την διαμεσολάβηση και την συνεργασία με το Κογκρέσο των ΗΠΑ. Αυτό ήταν το ταξίδι της Ψυχής. Πιστεύω ότι οι ψυχές των εθνών βρίσκονται επίσης σε ένα ταξίδι. Και πιστεύω ότι υπάρχει μια βαθιά σχέση ανάμεσα στην ψυχή μου ή την ψυχή σου και την ψυχή του έθνους. Το μεγαλύτερο δώρο της πίστης και της αφοσίωσης στην Αμερική, την χώρα μου, είναι να φέρω την πληρότητα της ψυχής μου σε αυτή τη χώρα. Γιατί το ταξίδι της ψυχής είναι πολύ συνδεδεμένο με την ψυχή του έθνους και την ψυχή της ανθρωπότητας.

Τέλος, θέλω να υπενθυμίσω την πρόκληση του Αϊν­στάιν: τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν στο ίδιο επίπεδο της συνείδησης που τα δημιούργησε. Αυτό σχετίζεται με τη διά­σταση της ψυχής. Δεν μπορείτε να λύσετε τα προβλήματα στο επίπεδο της διάνοιας που δημιούργησε τα προβλήματα. Θα πρέπει να πέσετε σε αυτό που ορισμένοι θα αποκαλούσαν καρδιά, άλλοι θα αποκαλούσαν ενόραση και άλλοι θα αποκαλούσαν ολότητα. Όμως, όπως και να το ονομάσουμε, χρειάζεται να προχωρήσουμε σε ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητοποίησης, για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.

Ο Μαρκ Γκέρσον (Mark Gerzon), Ιδρυτής και Πρόεδρος του Ιδρύματος Δια­μεσολαβητών (Mediators Foundation), έχει προωθήσει τις Συνεργατικές Δεξιότητες Ηγεσίας στα Ηνωμένα Έθνη, το Κογκρέσο των ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο. Είναι συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων για την παγκόσμια ιδιό­τητα του πολίτη και το τελευταίο του είναι Οι Επανενωμένες Πολιτείες της Αμερικής: Πώς Μπορούμε να Γεφυρώσουμε το Κομματικό Χάσμα (The Reunited States of America: How We Can Bridge the Partisan Divide). Ο Μαρκ ολοκλήρωσε την ομιλία του με μια σειρά από 3 βήματα συγκεκριμένης δράσης, τα οποία μπορούν να κάνουν οι πολίτες των ΗΠΑ, προκειμένου να συμβάλουν στην δόμηση μιας μη-κομματικής πολιτικής κουλτούρας.

 

Σκέψεις για την Σκέψη,
τη Μουσική και την Ενόραση

John Dalton

Το θέμα «Από την Διανόηση στην Ενόραση» είναι συναρπαστικό και μας οδηγεί σε σκέψεις για την σκέψη. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι επιστήμονες δαπανώντας περιουσίες ψάχνουν για ολοένα και μικρότερα σωματίδια στους υπολογιστές και τα επιστημονικά τους όργανα, προφανώς σκεπτόμενοι ότι οι δικές τους διανοητικές διεργασίες κατά κάποιον τρόπο είναι λιγότερο πραγματικές. Ορισμένοι δάσκαλοι και γκουρού της Νέας Εποχής, μας λένε ακόμη ότι «Η σκέψη είναι το πρόβλημα», και αναφέρονται στον «αχαλίνωτο νου» (mon­key mind) που παρεμβάλλεται στην «αληθινή αντίληψη».

Αρκετοί, σήμερα υποστηρίζουν, ότι η σκέψη είναι κάτι που συνεχίζεται στα ενδότερα δώματα του κεφαλιού μας. Ο Άλαν Γουάτς (Alan Watts), φιλόσοφος και συγγραφέας του Ζεν, αναφέρει: «Ο νους αναπτύσσει τις σκέψεις όπως το χωράφι αναπτύσσει το χορτάρι». Μπορεί το ανθρώπινο σώμα πραγματικά να παράγει σκέψεις;
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος να εξετάσουμε το θέμα. Είναι δυνατόν ο κόσμος, μέρος του οποίου είμαστε, να μην παράγει εντός μας σκέψη, όπως ακριβώς παράγει τα χρώματα και τα αρώματα στα λουλούδια, τους ήχους στη φύση, τις γεύσεις των φρούτων και τα θαύματα της δημιουργίας που βλέπουμε ολόγυρα; Μπορεί η σκέψη να είναι υποκειμενική, όταν μπορούμε πραγματικά να σκεφτόμαστε τους εαυτούς μας τόσο αντικειμενικά όσο ο,τιδήποτε άλλο; Η επιστήμη σήμερα μπορεί να ανιχνεύσει αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο και ορισμένοι θεωρούν ότι αυτές είναι τα αίτια της σκέψης. Ωστόσο, αν δούμε πατημασιές στην άμμο, θα υποθέσουμε ότι είναι οι δυνάμεις της άμμου που τις προκάλεσαν;

Όταν κοιτάζουμε τον κόσμο και τα αμέτρητα φαινόμενά του, αυτό το πανόραμα εικόνων και ήχων, υφής και χρώματος, θα ήταν εντελώς απίστευτο, αν δεν ήμασταν σε θέση να σκεφτούμε για αυτά και να ξεχωρίσουμε ό,τι κοιτάζουμε, ακούμε και αγγίζουμε. Η σκέψη είναι πραγματικά μια μορφή όρασης και είναι η αίσθηση μέσω της οποίας βλέπουμε κάτι ανώτερο και αόρατο σε σχέση με αυτό που προσλαμβάνουν οι φυσικές αισθήσεις. Η σκέψη είναι στην πραγματικότητα μια μορφή διόρασης και ο πλούτος της εσωτερικής μας ζωής εξαρτάται από το πόσο μαθαίνουμε να αναπτύσσουμε και να εστιάζουμε τη σκέψη και την πνευματική μας αντίληψη. Η περιέργεια που αισθανόμαστε (ορισμένες φορές ή συχνά, ανάλογα με το χαρακτήρα μας) είναι στην πραγματικότητα η αόρατη, εννοιολογική πτυχή αυτού που αντιλαμβανόμαστε απ’ έξω και που ορθώνεται μέσα μας. Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα στην Διανόηση, την ικανότητα να δια­χωρίζουμε, να διακρίνουμε και να κατατάσσουμε τα πράγματα που αντιλαμβανόμαστε, και στην δύναμη της Λογικής, μέσω της οποίας μπορούμε να επανενώσουμε σε μία ολότητα τις έννοιες που διαχωρίστηκαν από την διανόηση. Και τα δύο χρειάζονται. Η πρώτη απαιτεί την ικανότητα να διαφοροποιούνται και να διαχωρίζονται τα φαινόμενα, η δεύτερη, την ικανότητα να βλέπουμε εκείνο που πάντα υπήρχε, την ενότητα.

Η ικανότητα να βλέπουμε/σκεπτόμαστε το περιεχόμενο κάποιου πράγματος είναι η Ενόραση. Όλα τα αντικείμενα περιέχουν σκέψεις στις μορφές τους και μπορούμε να μάθουμε να τις διαβάζουμε. Αν όλα αποκάλυπταν αμέσως την εσωτερική τους φύση στις φυσικές αισθήσεις, δεν θα υπήρχε ανάγκη να σκεπτόμαστε καθόλου (ούτε θα υπήρχε ανάγκη για τις επιστήμες), πράγμα αδύνατον: ο νους, αντί να είναι ένα είδος υπερ-υπολογιστή, είναι ένα όργανο αντίληψης. Και μπορούμε να δούμε ότι βασικά υπάρχουν δύο είδη σκέψης: αυτή που είναι σύμφωνη με την πραγματικότητα και αυτή που δεν είναι – η δεύτερη είναι όλων των ειδών οι μυθοπλασίες. Και τα δύο έχουν τη θέση τους. Το σημαντικό είναι να είμαστε ικανοί να τα διακρίνουμε μέσω της ενόρασης, και ακόμα, να διακρίνουμε τη διαφορά μεταξύ των ζωντανών, αυτόβουλων σκέψεων και των παθητικών σκέψεων, που πηγάζουν απλά από τις λέξεις, οι οποίες, λέξεις, μπορεί να είναι πολύ λογικές, εντούτοις έχουν ελάχιστη σχέση με την πραγματικότητα.

Όταν μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η σκέψη δεν είναι μόνο ένα προϊόν του εγκεφάλου μας, αλλά μια ζωντανή πτυχή της πραγματικότητας που γίνεται συνειδητή μέσα μας, γινόμαστε όλο και πιο ανοιχτοί στην Ενόραση, την αντίληψη του πνευματικού περιεχομένου γύρω μας. Και μια μεγάλη βοήθεια για να δει κάποιος βαθύτερα –δια μέσου των ματιών και όχι με τα ίδια τα μάτια, όπως είπε ο Μπλέικ– είναι η αγάπη.

Πώς η ενόραση συνδέεται με την ελευθερία; Λοιπόν, όταν ένα άτομο ενεργεί από ένστικτο, δεν είναι ελεύθερο· ούτε όταν οδηγείται από συναισθήματα –αφοσίωση, καθήκον, υπερηφάνεια, κ.λπ.– ούτε ακόμα και όταν καθοδηγείται από τα διδάγματα προηγούμενης εμπειρίας ή τις ηθικές αρχές που προσλαμβάνονται από έξωθεν αυθεντίες ή μελετώνται και κατανοούνται. Όλα αυτά μπορεί να παίζουν το ρόλο τους, και ως επί το πλείστον το κάνουν, αλλά όταν δρούμε από το επίπεδο της ενόρασης, βλέποντας μέσα από την αγάπη της δράσης το σωστό για κάθε περίσταση (που μπορεί να συμπίπτει ή όχι με οποιαδήποτε από τα ανωτέρω), μπορούμε να ενεργούμε ελεύθερα. «Τίποτε δεν είναι πιο σπάνιο, σε κάθε άνθρωπο, από μια δική του πράξη», αναφέρει ο Ραλφ Γουάλντο Έμερσον.

Οι περισσότεροι άνθρωποι για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, ενεργούν κατ’ ανάγκην από αντιλήψεις περί προσωπικής ευημερίας ή από ηθικά πρότυπα ή, την σήμερον ημέρα, από τις ιδέες που κυκλοφορούν μέσω διαδικτύου. Όταν κάποιος σπάει τους κώδικες στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, χιλιάδες αυτοματοποιημένοι άνθρωποι θα διαμαρτυρηθούν. Σε μεγάλο μέρος της, η Νέα Εποχή είναι τόσο προσκολλημένη στους κανόνες και οι οπαδοί της διακρίνονται από τόση ομοιομορφία όσο οποιαδήποτε ελεγχόμενη κοινωνία του παρελθόντος. Πέρα από όλα αυτά, ο καθένας μας έχει τη δυνατότητα να δράσει ελεύθερα, όταν ακολουθούμε με αγάπη τον στόχο μας και την ηθική μας διαίσθηση. Οπωσδήποτε, μπορούμε να φανταστούμε ότι είμαστε ελεύθεροι, αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να δράσει μέσα από μία εντελώς πρωτότυπη, ενορατική απόφαση. Αυτό σχετίζεται πάρα πολύ με την καλλιτεχνική δημιουργία.

Οι τέχνες περιλαμβάνουν δημιουργικό παιχνίδι κάθε είδους, και με εξαίρεση τους τομείς της ψυχαγωγικής και προπαγανδιστικής τέχνης, υπάρχει η κατεύθυνση της αποκάλυψης βαθύτερων αληθειών. Αυτό κάνουν και οι επιστήμες, αλλά σε έννοιες, ιδέες και επεξηγήσεις, ενώ ο καλλιτέχνης αποκαλύπτει αλήθειες μέσα από έργα τέχνης που μπορούν να μιλήσουν στον θεατή ή ακροατή σε ένα διαισθητικό επίπεδο. Η μουσική είναι ένα καλό παράδειγμα, γιατί είναι μια μορφή τέχνης που μπορεί να απευθυνθεί στον καθένα, σε παιδιά, ενήλικες, ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες, μέχρι και σε μωρά που βρίσκονται στη μήτρα.

Όταν αναλογιστούμε τα όσα ακούμε στον κόσμο, μπορούμε να τα κατατάξουμε σε τρία είδη. Πρώτον, υπάρχουν οι ήχοι, οι οποίοι μπορούν να παραχθούν από κάθε υλική ουσία και μας μεταδίδουν κάτι για το υλικό, την πυκνότητα, την απαλότητα ή την ευθραυστότητά του κ.ο.κ. Ακούγοντας αυτούς τους ήχους, οδηγούμαστε έξω από τον εαυτό μας και μέσα στην εσωτερική φύση της ουσίας.
Δεύτερον, υπάρχει η φωνητική έκφραση: οι φωνές των άλλων ανθρώπων, οι ήχοι των ζώων και των πουλιών και των έμβιων όντων. Όταν ακούμε ομιλίες, ακόμη και αν δεν μπορούμε να καταλάβουμε τις λέξεις, μπορούμε να νιώσουμε κάτι από τη φύση της ψυχής, τα συναισθήματα των άλλων, και πάλι οδηγούμαστε έξω από τον εαυτό μας και μέσα στην ύπαρξη του άλλου.

Τρίτον, υπάρχει ο μουσικός τόνος. Όταν ακούμε μουσικές νότες και συγχορδίες, αυτές μιλούν σε κάτι που υπάρχει μέσα μας και αναδύονται από μέσα μας με τον ίδιο τρόπο που η ενόραση, το πνευματικό περιεχόμενο κάποιου πράγματος, μπορεί να αναδυθεί μέσα στο μυαλό μας. Όταν ακούμε τη μουσική, διαισθητικά γνωρίζουμε ότι δεν παρήχθη από δυνάμεις της φύσης ή από ζώα. Όχι· ενώ ο υλικός κόσμος μπορεί να παράγει ήχους και τα έμψυχα όντα έχουν κάθε είδους φωνή, τα πνευματικά όντα είναι εκείνα που παράγουν και αγαπούν τη μουσική. (Οι μουσικοί της φύσης στην πραγματικότητα είναι τα πουλιά, αυτά τα πλάσματα που αγαπούν να ανυψώνονται πάνω από τη γη).

Η μουσική, περιέχοντας τόνους, ήχους και μερικές φορές φωνές, μπορεί να μιλήσει πνευματικά μέσα μας, αλλά επίσης στην ψυχή και το σώμα μας. Σε αυτό έγκειται το μυστικό της μουσικοθεραπείας. Στις τρεις σφαίρες της μουσικής (μελωδία, αρμονία και ρυθμό) μπορούμε διαισθητικά να δούμε τις αντίστοιχες διασυνδέσεις με τον πνευματικό, ψυχικό και υλικό κόσμο, αλλά και με τις δικές μας δυνάμεις σκέψης –μια μελωδία είναι σαν ένας νοητικός συνειρμός– αίσθησης και θέλησης. Τούτο έχει επίσης την αντιστοιχία του στα τρία είδη των μουσικών οργάνων: τα έγχορδα, τα πνευστά και τα κρουστά. Όταν ακούμε μουσική, μπορούμε να αισθανθούμε, διαισθητικά, ότι δεν ακούμε μόνον μέσω των αυτιών, αν και εκεί συνήθως το αποδίδουμε. Όχι· «ακούμε» ή «αισθανόμαστε» τα διάφορα όργανα και τις νότες μέσα μας και επάνω σε ολόκληρο το είναι μας: ορισμένα από αυτά στα κόκκαλα μας, κάποια στο δέρμα, άλλα στην αναπνοή και τον κτύπο της καρδιάς μας, μερικά στα κάτω άκρα μας και κάποια ψηλότερα από εμάς. Ολόκληρη η ύπαρξή μας μπορεί να γεμίσει με μουσικά σχήματα.

Όταν σκεπτόμαστε διανοητικά την μουσική, την χάνουμε, η μουσική εξαφανίζεται. Όταν ακούμε με πλήρη προσοχή, μπορεί να μας μιλήσει στα βαθύτερα επίπεδα, και μπορεί να έχουμε την ενόραση που εκφράστηκε από τον Μότσαρτ: «Η μουσική», είπε, «δεν είναι στις νότες αλλά στις μεταξύ τους παύσεις».

Ο Τζον Ντάλτον (John Dalton) είναι ένας βραβευμένος μουσικός άρπας, ο οποίος τακτικά δίνει διαλέξεις για το μυστήριο της μουσικής, συνοδεύοντας τις ομιλίες του με άρπα. Είναι πρώην διευθυντής του Rudolf Steiner Press στην Μεγάλη Βρετανία, ιδρυτής του New View Magazine και πρώην συντάκτης του περιοδικού Avalon Magazine.

 

Ενόραση, Χρήμα και Υπηρεσία

John Bloom

Όταν μιλάμε για ενόραση σημαίνει ότι αναφερόμαστε στην πνευματική μας ζωή και σε κάτι που δεν βρίσκεται στο φυσικό πεδίο, αν και είναι αρκετά υλικό για όλη την ανθρωπότητα. Υπάρχουν αρκετές κοσμολογίες που αναφέρονται στον ενορατικό εαυτό, εκείνον που είναι ουσιαστικά μοναδικός για εμάς, την ατομικότητά μας, τον ουσιαστικό μας Εαυτό: το «Είμαι» εκ του «αυτό που είμαι». Ενώ μπορώ να μοιραστώ τη ενόρασή μου με άλλους και να συμμετέχω σε μια συλλογική ενόραση, χωρίς αυτήν την πρώτη εσωτερική εμπειρία του Εαυτού, ο μερισμός αυτός καθίσταται αδύνατος

Η πνευματική ζωή πρέπει να είναι ελεύθερη. Όταν δεν είναι ελεύθερη, κάποιος άλλος μου λέει ποιος είμαι και αυτό δεν καλό. Μερικές φορές, το κάνουμε αυτό ο ένας στον άλλον. Η εσωτερική ελευθερία, η πνευματική ελευθερία, πρέπει να είναι απολύτως σεβαστή. Αυτός είναι ένας θεμελιώδης πνευματικός νόμος. Είναι η κάθετη όψη και η ακεραιότητά μας.

Και στη συνέχεια, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πρέπει να ζούμε μέσα στον κόσμο, γνωρίζοντας ότι κάθε άτομο έχει τη δική του ατομικότητα. Πρέπει να απευθυνόμαστε ο ένας στον άλλο και να βρίσκουμε τρόπους να συνυπάρχουμε. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούμε συμφωνίες. Οι συμφωνίες είναι εκείνες που προάγουν την κοινωνική μας ζωή.

Τα χρήμα είναι μια συμφωνία. Όλο το χρήμα με το οποίο εργαζόμαστε δεν αντιπροσωπεύει τίποτε περισσότερο από μια συμφωνία. Έχουμε δημιουργήσει όλων των ειδών τα δια­φορετικά νομίσματα για να κάνουμε ανταλλαγές, βασισμένες σε μια σειρά από συμφωνίες. Τα εθνικά νομίσματα είναι ο αποδεκτός τρόπος. Είναι αρκετά εύχρηστα, διότι μπορούμε να έχουμε χαρτονομίσματα μαζί μας και να κάνουμε αναλήψεις από μηχανήματα καθώς ταξιδεύουμε. Ωστόσο, για τις συναλλαγές μας, χρησιμοποιούμε κάθε είδους συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένου του συναλλάγματος της αγάπης, των σχέσεων και της υπόληψης. Εναλλάσσονται συνεχώς, και εκείνο που τους επιτρέπει να εναλλάσσονται και να συναλλάσσονται, είναι η φύση των συμφωνιών μας.

Καμία συναλλαγή δεν πραγματοποιείται χωρίς κάποια συμφωνία και οι συμφωνίες αυτές διέπονται συνειδητά ή ασυνείδητα από την αρχή της ισότητας. Δεν μπορείτε να δημιουργήσετε έναν κανόνα ή μια συμφωνία για λογαριασμό κάποιου άλλου. Προσπαθούμε συνεχώς να δημιουργήσουμε μονομερείς συμφωνίες, οι οποίες ποτέ δεν ευδοκιμούν. Καμία συμφωνία δεν είναι βιώσιμη για άτομα, οργανώσεις, ή έθνη μέχρι να καθίσουν μαζί, να συνεδριάσουν ως ισότιμοι εταίροι και να καταλήξουν σε μια συμφωνία αποδεκτή και από τις δύο πλευρές. Σε μια συμφωνία μεταξύ ίσων, ο ένας δεν είναι ισχυρότερος από τον άλλο. Θα το περιέγραφα ως τον τρόπο να έχουμε μαζί δύναμη και όχι ο ένας σε βάρος του άλλου. Αυτό συνεπάγεται μια παραδειγματική μεταστροφή στη φύση της δύναμης και το σημαντικό είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα να λειτουργήσει μέσα από τις συμφωνίες που διεξάγουμε. Κάτι που, στην ιδανική περίπτωση αντιπροσωπεύει το χρήμα.

Ωστόσο, το χρήμα είναι ενέργεια, και θα πρόσθετα, επίσης, ότι είναι ένα μέτρο και ένα απόθεμα αξιών. Μας επιτρέπει να προχωρήσουμε στην οικονομική μας ζωή και σε αυτό το πλαίσιο των συμφωνιών που σχετίζονται με την αποτίμηση. Επίσης, δεν είναι κάτι το ξεχωριστό, διότι το χρήμα μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε πολλά πράγματα. Μπορούμε να αγοράσουμε αντικείμενα, μπορούμε να δανείσουμε χρήματα σε ανθρώπους, μπορούμε να προσφέρουμε χρήματα και το κίνητρο για κάθε ένα από αυτά τα είδη συναλλαγής είναι αρκετά διαφορετικό. Έχουμε όλοι μάθει να πιστεύουμε ότι το χρήμα προορίζεται αποκλειστικά για τις συναλλαγές. Μπορείτε να πάτε στην τράπεζα ή το ΑΤΜ και να πάρετε τα χρήματά σας· αυτό είναι μια συναλλαγή. Δεν χρειάζεται καν να μιλήσετε στον οποιονδήποτε. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι θα δανείζατε χρήματα σε κάποιον χωρίς μια συνομιλία ή κάποιου είδους συμφωνία. Υπάρχει μια εγγενής αμοιβαία και χρονικά δεσμευτική σχέση στην λειτουργία του χρηματικού δανεισμού, η οποία διαφέρει αρκετά, π.χ. από μια αγορά ή την ανάληψη από ένα ΑΤΜ.

Ύστερα, προκύπτει το όλο ζήτημα της δωρεάς χρημάτων, του τρόπου που πραγματοποιείται και του λόγου για τον οποίο γίνεται. Κατά τη γνώμη μου, εδώ είναι ο τόπος όπου η ενόραση μπορεί να προβάλει στο πεδίο της συμφωνίας, επειδή διαισθανόμαστε ποιός είναι σε θέση να κάνει την καλύτερη δυνατή χρήση χρημάτων τα οποία εγώ δεν χρειάζομαι. Σε αυτό συνίσταται η δωρεά. Εμπερικλείει, επίσης, τη φαντασία κάποιου, ο οποίος εκπληρώνοντας την γραμμή του πεπρωμένου του, προχωρά σε κάτι που έχει αποφασίσει. Δίνοντας, όμως, εκπληρώνω επιπρόσθετα κάτι από το πεπρωμένο μου, διότι το αναγνωρίζω σε κάποιον άλλο. Εδώ είναι το σημείο, όπου εμφανίζεται η ενόραση σε σχέση με τις δωρεές, παρέχοντας στη δωρεά τη δυνατότητα να προχωρήσει. Μια συμφωνία, ωστόσο, υπάρχει ακόμη, έστω και αν ο δωρητής υποστηρίζει ότι δεν υφίσταται χρονικός περιορισμός. Η συμφωνία είναι εκείνη που επιτρέπει την τέλεση της συναλλαγής, παρότι αυτή δεν υπόκειται σε χρονικά όρια.

«Ο χρόνος είναι χρήμα». Αυτό οδηγεί στο ερώτημα της υπηρεσίας η οποία, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική έννοια στην οικονομία. Υπηρεσία, σημαίνει ότι κατέχουμε μια εγγενή ικανότητα να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες των άλλων. Για ποιο λόγο θα υπηρετούσατε κάποιον, αν δεν αναγνωρίζατε τις ανάγκες του; Κάποιος έχει μια ανάγκη. Η ανάγκη του αυτή απευθύνεται σε μία αλτρουιστική δύναμη μέσα μας, που δεν αφορά ουσιαστικά την ατομικότητά μας, παρότι διαμορφώνεται από αυτήν. Δεν χρειά­ζομαι κάποια συμφωνία για να αναγνωρίσω την ανάγκη ενός άλλου. Μπορώ απλώς να το κάνω. Πρόκειται για μια λειτουργία αφύπνισης απέναντι σε αυτό που αποκαλώ συμπονετική αλληλεξάρτηση. Πρόκειται για μια αφύπνιση στο γεγονός ότι πραγματικά εξαρτιόμαστε ο ένας από τον άλλο και εάν δεν δώσουμε προσοχή ο ένας στον άλλον, δεν θα υπάρξει αμοιβαία ανταπόκριση στις ανάγκες μας. Χωρίς συμπονετική αλληλεξάρτηση, θα φτάναμε σε έναν εξαιρετικά αντικοινωνικό σημείο, όπου το χρήμα και η δύναμη θα χρησιμοποιούνταν μόνο για την φροντίδα του εαυτού μας. Αυτό θα ισοδυναμούσε με απόσυρση από το ενεργειακό σύστημα. Το ενδιαφέρον για το άτομό μας είναι εξάλλου ανυπόστατο, διότι είμαστε απολύτως εξαρτημένοι από τους άλλους για να καταφέρουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Θα ήταν μεγάλο ψέμα να ισχυριστώ ότι κάποιος νοιάζεται μονάχα τον εαυτό του και ό,τι κάνει, είναι μόνο για τον εαυτό του. Αν ήταν αυτή η περίπτωση, κανείς δεν θα καθόταν μέσα σε αυτήν εδώ την αίθουσα συνεδριάσεων, καρέκλες δεν θα υπήρχαν, ούτε πανωφόρια για να φορέσουμε θα υπήρχαν, ούτε αεροπλάνο για να με μεταφέρει ως εδώ. Δεν έχουμε ακόμη καταρρίψει αυτό τον μύθο, επειδή το χρήμα και τα οικονομικά εξακολουθούν να προσμετρούνται με βάση τη συσσώρευση και όχι με την κυκλοφορία. Η κυκλοφορία είναι εκείνη που καταδεικνύει την αλληλεξάρτηση.

Υπάρχουν τρία πεδία εδώ: η ενόραση, η οποία είναι πνευματική και έργο κάθε ατόμου, το χρήμα, το οποίο είναι συμφωνίες και, στη συνέχεια, ολόκληρος ο τομέας της υπηρεσίας, που σημαίνει να είμαστε σε εγρήγορση σε ό,τι αφορά τις ανάγκες του άλλου. Ας ελπίσουμε ότι υπάρχει τρόπος να καλύψω τις ανάγκες των άλλων και εκείνοι να καλύψουν τις δικές μου, ώστε να λειτουργούμε σε μια σχέση κυκλοφορίας και αμοιβαιότητας. Αυτό είναι μια τριπλή εικόνα της στάσης μας στον κόσμο. Η πρόκληση είναι: Πώς μπορώ να συμπεριλάβω τις συμφωνίες με τον ελεύθερο πνευματικό εαυτό μου και να επικεντρώσω την ενσυναίσθηση της αλτρουιστικής καρδιάς μου στις ανάγκες των άλλων; Η δυσκολία προκύπτει από το γεγονός ότι τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα τρία πεδία ως εντελώς ξεχωριστές οντότητες. Πάρτε για παράδειγμα τον τομέα του χρήματος. Συχνά έχουμε την εμπειρία κάποιου είδους οραματισμού, όταν εξετάζουμε τα πράγματα που μπορούν να επιτευχθούν στον κερδοσκοπικό ή και μη κερδοσκοπικό τομέα. Όταν, όμως, σκεφτόμαστε το εμπλεκόμενο χρήμα, αυτή η αφθονία συχνά αντικαθίσταται από την έλλειψη, την αντιτιθέμενη δύναμη του «ποτέ δεν θα είναι αρκετό». Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μια διαφορετική σχέση με το χρήμα, που να απελευθερώνει τόσο την υπηρεσία όσο και τη ενόραση; Τα τρία πεδία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και αποτελούν μέρη ενός συνόλου. Μεσολαβούν το ένα για το άλλο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι, με τους οποίους η ελευθερία διαμεσολαβει μεταξύ της αναγνώρισης των αναγκών των άλλων και των συμφωνιών μας. Παραμένουμε πάντα ελεύθεροι να επαναδιαπραγματευτούμε μια συμφωνία, όμως, δεν είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε, από τη στιγμή που η συμφωνία έχει κλείσει.

Ας ελπίσουμε ότι οι σκέψεις αυτές θα ενθαρρύνουν μια βαθύτερη επίγνωση ενός είδους ολότητας σε σχέση με τη ενόραση, το χρήμα και την υπηρεσία και θα αφυπνίσουν την αναγνώριση ότι αυτά δεν είναι διαχωρισμένα. Παρότι οι αρχές κάθε πεδίου είναι διαφορετικές, εξακολουθούμε να είμαστε ακέραια ανθρώπινα όντα και θέλουμε να εκφράσουμε τον καλύτερο εαυτό μας σε κάθε ένα από αυτά τα πεδία. Δημιουργούμε συνεχώς συμφωνίες, όχι γιατί κάποιος είναι περισσότερο πνευματικός από τους άλλους, αλλά επειδή έχουμε δημιουργηθεί ίσοι ως ανθρώπινα όντα και ζούμε στον κόσμο της υπηρεσίας. Ο πραγματικός στόχος είναι να κατανοήσουμε τις αληθινές ανάγκες που υπάρχουν στον κόσμο και τον τρόπο με τον οποίο η υπηρεσία μας μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο, η ενόραση τίθεται στην υπηρεσία του χρήματος, το χρήμα υποστηρίζει την υπηρεσία και η υπηρεσία υπηρετεί την ενόραση: αλληλοδιαμορφώνονται και αποτελούν τμήματα ενός συνολικού συστήματος.

Ο Τζον Μπλουμ (John Bloom) είναι αντιπρόεδρος του Organizational Culture στο RSF Social Finance (πρώην Rudolf Steiner Foundation), έναν οργανισμό οικονομικών υπηρεσιών που προσφέρει επενδύσεις, δανεισμούς και παρέχει υπηρεσίες σε όσους δεσμεύονται να βελτιώσουν την κοινωνία και το περιβάλλον. Από το 1984, το RSF έχει δώσει πάνω από 450 εκατομμύρια $ σε δάνεια, επιχορηγήσεις και επενδύσεις. Πρόσφατα, ο Τζον διορίστηκε Γενικός Γραμματέας της Ανθρωποσοφικής Εταιρίας στην Αμερική.

.

Εμπλεκόμενη Οικολογία:
Μια Ενορατική Πρακτική

Rhonda Fabian

Τον τελευταίο καιρό, συγκέντρωσα μερικές από τις καλές ιδέες των δασκάλων μου σε ένα σύνολο από επτά αρχές και πρακτικές, που ονόμασα «Εμπλεκόμενη Οικολογία». Χρησιμοποιώ τη λέξη «Εμπλέκομαι», για να εκφράσω μια Οικολογία που κινείται πέρα από τις νοητικές έννοιες στην πραγματική μεταμόρφωση και την βαθιά πρακτική σε τρόπους ύπαρξης, σκέψης και δράσης που αποκαθιστούν εμάς και τις πιο βασικές μας σχέσεις. Η μεταμόρφωση, θεωρώ πως είναι μια ενορατική διαδικασία.

Μια Εμπλεκόμενη Οικολογία είναι ένα σύνολο αξιών και οδηγιών που προέρχονται από τη Φύση, που μπορούν να μας οδηγήσουν πίσω στην αρμονία και να αποκαταστήσουν τις θεμελιώδεις σχέσεις μας με τη Γη. Θα διερευνήσω τις τρεις πρώτες αρχές – τις πιο απλές, εκείνες που βρίσκονται πλησιέστερα προς το σώμα.

Ξεκινάμε με την Αρχή 1 – Ο μεγαλειώδης σχεδιασμός της Φύσης διαπερνά τα πάντα.
Φυσικά, εμείς είμαστε η Φύση. Αρκεί να κοιτάξετε βαθύτερα το ίδιο σας το χέρι, με τα ίδια σας τα μάτια, για να διαπιστώσετε ότι αποτελείτε ένα θαύμα της φύσης, έναν συγκερασμό συνθηκών και ενεργειών που κατέστησαν δυνατό το «να έχετε χέρι» και «να έχετε μάτια». Αν κοιτάξετε σε αρκετό βάθος, θα δείτε τον ήλιο, τα ποτάμια, τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους που έθρεψαν την ίδια σας την ύπαρξη μέχρι και την παρούσα στιγμή. Για δισεκατομμύρια χρόνια η Γη έχει στηρίξει τη ζωή – και θα συνεχίσει να το κάνει, με ή χωρίς εμάς. Ακριβώς, όπως εμείς ξυπνάμε την ημέρα και πέφτουμε για ύπνο τη νύχτα –έτσι και τα έθνη και οι αυτοκρατορίες ακμάζουν και παρακμάζουν– γαλαξίες ολόκληροι και αμέτρητοι κόσμοι εμφανίζονται και χάνονται από τη θέα. Η ιδέα αυτή δεν θα πρέπει να μας κάνει να νιώθουμε ασήμαντοι, αλλά θαυμαστά ξεχωριστοί. Είμαστε παρόντες –εντελώς πολύτιμοι και μοναδικοί– στο εδώ και το τώρα – μια χαριτωμένη νότα στη συμφωνία της πραγματικότητας.

Η Πρακτική μας, συνεπώς, είναι να καλλιεργήσουμε την επίγνωση της θεμελιώδους ύπαρξης μας – την αληθινή φύση μας. Για να το κάνουμε, πρέπει πρώτα να πάψουμε. Να πάψουμε να τρέχουμε και να κυνηγάμε, να πάψουμε να σχεδιάζουμε, ακόμα και να πάψουμε να σκεπτόμαστε. Η επίγνωση δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την παύση. Στην δική μου πρακτική, η παύση πάντα αρχίζει με την επιστροφή στην αναπνοή. Η αναπνοή μας είναι πολύτιμο δώρο της Ζωής – μαζί μας από τη στιγμή της γέννησης μέχρι την τελευταία πνοή στον θάνατο. Φέρνοντας την επίγνωση στη δική μας ήρεμη αναπνοή, ενώ καθόμαστε απερίσπαστοι ακόμη για λίγες καθημερινές ανάσες, είναι ένας σίγουρος τρόπος για επιστρέψουμε στον αληθινό μας εαυτό.

Είμαι σίγουρη ότι πολλοί από εσάς ακολουθείτε μια πρακτική διαλογισμού. Σας ενθαρρύνω να προσθέσετε τον αναπνευστικό διαλογισμό, αν δεν τον εξασκείτε στην καθημερινότητά σας.
Όπως είπε ο φιλόσοφος Σρι Ωρομπίντο «Αυτό που είναι ... απαραίτητο για την εκτίμηση της βαθύτερης αλήθειας της ομορφιάς είναι η αφύπνιση ενός συγκεκριμένου οράματος, μιας ενορατικής κατανόησης και μια διαισθητικής ανταπόκρισης στην ψυχή». Μένοντας στον ήλιο για μερικές στιγμές, ακόμη και πίνοντας ένα ποτήρι νερό, μπορεί να φέρει μεγάλη χαρά, όταν ακολουθούμε αυτή την πρακτική. Μόνο εξασκώντας την παύση και αποκτώντας επίγνωση των θαυμάτων της ζωής, μπορούμε πραγματικά να αφυπνιστούμε, «να δούμε με την ψυχή μας» και να ακούσουμε με την καρδιά μας την ουσία της ενόρασης.

Η δεύτερη αρχή είναι ότι η Φύση προσαρμόζεται και αυτό-ρυθμίζεται, προσαρμοζόμενη συνεχώς στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Σαν ένα ποτάμι και εμείς, θα πρέπει να είμαστε ανοικτοί στη μάθηση και την αλλαγή. Σε μια μελέτη του περιοδικού Κόσμος που έκανα με τον συνάδελφό μου από την Σχολή Annenberg School, Δρ. Τζεν Χόρνερ (Jen Horner), φέραμε στην προσοχή την ιδέα ότι το ομαδικό έργο αλλάζει και γίνεται όλο και πιο αυτοσχεδιαστικό. Τί σημαίνει αυτό;

Αυτό σημαίνει ότι χαράζουμε το μονοπάτι βαδίζοντας. Με τον ίδιο τρόπο που το ρυάκι και η όχθη του είναι αδιαχώριστα ως πράξη συν-δημιουργίας, εμείς από πλευράς μας, ως ομαδικοί εργάτες γινόμαστε όλο και πιο ενορατικοί, συνεχώς προσαρμοζόμενοι στα εμπόδια και τις νέες συνθήκες. Ο αυτοσχεδιασμός και η ενόραση είναι στενά συνδεδεμένα. Το καθένα τους φέρνει έναν διάλογο. Για να συμβεί κάτι, πρέπει να ακούσουμε. Για να είναι όμορφος ο αυτοσχεδιασμός, απαιτείται αυτοκυριαρχία και αυτοέλεγχος – φανταστείτε τον βιρτουόζο της τζαζ ή τον χορευτή μπαλέτου. Θα πρέπει να είναι καλοί σε αυτό που κάνουν. Στη συνέχεια, τίθεται το θέμα της επίγνωσης των πιο στενών συνεργατών μας και πώς μπορούμε από κοινού να παράγουμε, σε πραγματικό χρόνο, ενέργεια. Και, τέλος, σε όλα τα μέλη του συνόλου θα πρέπει να υπάρχει μια ενορατική αίσθηση του μείζονος σκοπού προς τον οποίο κατευθυνόμαστε.

Ασκούμενοι σε αυτό το επίπεδο δεκτικότητας και ευελιξίας στις απόψεις μας, επωφελούμεθα από τη σοφία και τη δημιουργικότητα των άλλων, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις φωνές των περιθωριοποιημένων, των γηγενών, των συνεσταλμένων, των εσωστρεφών.

Έτσι, παρότι μπορεί να έχουμε σθεναρές απόψεις για το τι νομίζουμε ότι πρέπει να κάνουν οι άλλοι, εντούτοις αποκαλύπτεται μεγαλύτερη διορατικότητα και ομορφιά μέσα από την πρακτική της βαθιάς ακρόασης, του αυτο-ελέγχου και της κίνησης με την ροή. Πολλές οργανώσεις και ομάδες αποτυγχάνουν, επειδή ορισμένα μέλη δεν έχουν διεξάγει το εσωτερικό έργο για να κυριαρχήσουν το εγώ και τα έντονα συναισθήματά τους. Αισθάνονται ότι κατέχουν όλα τα δεδομένα. Η συσσώρευση δεδομένων δεν είναι σοφία. Αυτό που νομίζουμε ότι ξέρουμε υπόκειται σε αλλαγές και κανείς δεν έχει όλες τις απαντήσεις.

Αρχή 3 – Η Φύση εκφράζει έμφυτο δυναμικό.
Πρακτική – Ανάπτυξη της ενσυναίσθησης για όλες τις μορφές ζωής
Όλα τα έμβια όντα συμμετέχουν στην διαδικασία ανάπτυξης του έμφυτου δυναμικού τους. Δεσμευόμαστε να αναγνωρίσουμε και να ενθαρρύνουμε το δυναμικό όλων των όντων, από τις μικρότερες μορφές ζωής, μέχρι τους ανθρώπους, τα οικοσυστήματα και τη Γη στο σύνολό της. Δεν θα ανεχτούμε ενέργειες που σκοτώνουν ή καταστρέφουν τη ζωή, με τον τρόπο σκέψης μας, τις δράσεις και τον τρόπο της ζωής μας. Θα εξετάσουμε την επίδραση που ασκούμε στα μη-ανθρώπινα ζώα και θα κάνουμε μια προσπάθεια να μειώσουμε τον πόνο τους. Οι βιομηχανικές μονάδες εκτροφής, οι δοκιμές σε ζώα, η χρήση των ζώων για τη δημόσια ψυχαγωγία και το κυνήγι των απειλούμενων με εξαφάνιση ζώων, όλα προκαλούν μεγάλο πόνο.

Κάθε ζωή έχει τη δική της αξία, μια αξία που δεν εξαρτάται από την χρησιμότητά της για τον άνθρωπο. Πρέπει να εργαστούμε για να αλλάξουμε την πεποίθησή μας ότι οι άνθρωποι είναι ανώτεροι από τις άλλες μορφές της ζωής στη Γη και να προστατέψουμε την πολυμορφία.

Μπορούμε να εξασκηθούμε, ερευνώντας σε βάθος τα τρόφιμα, τα ρούχα, και άλλα προϊόντα που καταναλώνουμε, επιλέγοντας να μην τα αγοράζουμε ή χρησιμοποιούμε εφόσον «περιέχουν» την άσκοπη ταλαιπωρία ανθρώπων ή ζώων. Μπορούμε να επιλέξουμε τα τοπικά και χειροποίητα προϊόντα, το Δίκαιο Εμπόριο και ανθρώπινα προϊόντα και απλά να ζήσουμε με λιγότερα.
Και πάλι, η ενόραση παίζει έναν σημαντικό ρόλο στις επιλογές μας. Ας πούμε ότι προσπαθώ να προστατέψω το νερό, κάνοντας ένα συντομότερο ντους. Όμως, η οικιακή χρήση του νερού είναι κυριολεκτικά μια σταγόνα στον ωκεανό σε σύγκριση με τις σπάταλες πρακτικές της βιομηχανίας και της γεωργίας. Πολλές από τις «πράσινες» πρακτικές που καλούμαστε να υιοθετήσουμε είναι παραπλανητικά ... αυστηρές. Μας λένε ότι φταίμε εμείς που δεν υπάρχει αρκετό νερό.

Αυτή είναι μια εκ συστήματος παραπλάνηση εκ μέρους της λεγόμενης πράσινης οικονομίας. Δεν πρέπει να συγχέουμε τις πράξεις προσωπικής θυσίας με τον οργανωμένο πολιτικό ακτιβισμό. Οι άνθρωποι πεθαίνουν, επειδή το νερό κλέβεται, εκτρέπεται, βρωμίζεται και εμπορευματοποιείται. Αν έχετε παρακολουθήσει τη δράση στο Standing Rock Sioux, θα γνωρίζετε ότι, αυτή τη στιγμή, οι αδελφοί και οι αδελφές μας υπομένουν δυσκολίες για την προστασία του νερού μας.

Και το οδυνηρό γεγονός είναι, ότι ακόμη και αν όλοι πηγαίναμε με ποδήλατο στις δουλειές μας και χρησιμοποιούσαμε ξυλόσομπες, αυτό θα είχε αμελητέα επίδραση στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην ρύπανση.

Γιατί λοιπόν να ασχοληθούμε με την αλλαγή των καταναλωτικών μας συνηθειών; Γιατί να κάνω ένα συντομότερο ντους; Διαισθητικά, γνωρίζετε την απάντηση. Το κάνουμε ως πράξη συνειδητής αλληλεγγύης προς όσους έχουν λιγότερα και ως πράξη σεβασμού προς τη Γη. Από την αγάπη μας για τη Γη.

Ο Ντέιβιντ Γουάιτ λέει: «Τα ανθρώπινα όντα έχουν μια ικανότητα διαίσθησης και γνωρίζουν ότι κάπου στο κέντρο της ζωής υπάρχει κάτι ανείπωτα και αμετάκλητα ορθό και καλό».
Αυτό είναι το πνεύμα της Καλής Θέλησης – εάν ακούμε, μας καθοδηγεί. Όπως το φεγγάρι μέσα στο σκοτάδι. Είθε να μας οδηγεί να συνεργαζόμαστε στενά με τους άλλους και συνεχώς να αναζητούμε τρόπους για να προστατεύουμε τις ζωές των ανθρώπων, των φυτών και των ζώων, τα ορυκτά, τα οικοσυστήματα και τις λεκάνες απορροής – ακόμη και αν ριψοκινδυνεύσουμε για το σκοπό αυτό.

Η Ρόντα Φάμπιαν (Rhonda Fabian), αρχισυντάκτρια του ηλεκτρονικού περιοδικού Kosmos Journal (www.kosmosjournal.org), είναι συγγραφέας, παραγωγός ταινιών και Διευθύνουσα Σύμβουλος της εκπαιδευτικής εταιρείας μέσων μαζικής επικοινωνίας Fabian Baber Communications. Η Ρόντα είναι χρισμένη στην μοναστική παράδοση του δασκάλου της, Διδασκάλου του Ζεν Τιχ Νατ Χαν (Thich Nhat Hanh).

 

Προάγοντας την Μία Ανθρωπότητα

Domen Kočevar

Η ανθρωπότητα είναι μια οικογένεια 7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Επτά δισεκατομμύρια άτομα, όπου ο καθένας αναζητά την ευτυχία ως κύριο σκοπό στη ζωή του. Όλοι θέλουν απλά να είναι ευτυχισμένοι. Τα προβλήματα που προκύπτουν, αφορούν το αν έχουμε ή δεν έχουμε αυτό που θέλουμε ή όταν τα δικά μας αισθήματα ευτυχίας αποκλείουν τα αισθήματα των άλλων. Αυτά τα προβλήματα προκαλούν πόνο και όλες τις άλλες παραλλαγές των ανεπιθύμητων συναισθημάτων.

Οι συνοπτικές γιόγκα σούτρα του Πατάντζαλι, ένα κόσμημα της ινδουιστικής φιλοσοφίας, το συνέθεσαν αυτό στην αναφορά του στα 5 KLESHAS ή εμπόδια στην εμπειρία της ένωσης. «Η έλλειψη επίγνωσης της Πραγματικότητας, η αίσθηση του εγωισμού ή του “Εγώ-είμαι”, οι έλξεις και οι απωθήσεις απέναντι στα αντικείμενα, καθώς και η έντονη επιθυμία για ζωή είναι τα μεγάλα δεινά ή αιτίες κάθε δυστυχίας».¹ Εάν γνωρίζαμε την πραγματική κατάσταση της ύπαρξής μας, εάν ξέραμε ποιοι πραγματικά είμαστε, όλα τα προβλήματά θα είχαν εξαφανιστεί.

Η συνείδηση ταυτίζεται με την ύλη, με την οποία εμπλέκεται. Κατέρχεται στην ύλη, σε ένα υπόστροφο μονοπάτι, φτάνοντας σε ένα μεταίχμιο. Η εξελικτική αναρρίχηση προς την ψυχή και αργότερα προς το πνεύμα –αν χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους όρους– είναι ο δρόμος της απελευθέρωσης από τα εμπόδια προς την ένωση, με αποτέλεσμα το άδραγμα της άγνοιας (avidya) να αποδυναμώνεται. Επακόλουθα, επέρχεται αλλαγή της ταύτισή μας. Οι ταυτίσεις καθίστανται πιο λεπτοφυείς και, επίσης, δυσκολότερα ανιχνεύσιμες και ορατές.

Η ιστορία της καθόδου και της ανόδου του ανθρώπου έχει περιγραφεί επανειλημμένα και με τόσες πολλές λέξεις στη διάρκεια της ιστορίας, ώστε σήμερα είναι ως επί το πλείστον ξεκάθαρη στο νου εκείνων που μελετούν την ατραπό. Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν τόσα πολλά. Βαθύτερες συνειδητοποιήσεις, επίσης, συμβαίνουν στις περιπτώσεις όπου η γνώση μετασχηματίζεται σε κατανόηση και σταθερή δράση.

Τόσοι πολλοί άνθρωποι μιλούν για την μία ανθρωπότητα, για την ολότητα, τη συνεκτικότητα του συνόλου. Τον τελευταίο χρόνο, όταν άρχισα να εξετάζω σοβαρά την περίπτωση ενός διδακτορικού πάνω στο θέμα, είδα τον τεράστιο αριθμό των ανθρώπων που αγγίζουν την ίδια καρδιά της ανθρωπότητας. Η επιστήμη αποκαλύπτει τόσα πολλά συγκεκριμένα παραδείγματα έρευνας που δείχνουν το αναπόφευκτο γεγονός ότι είμαστε ένα.

Πιστεύω ότι η ανθρωπότητα δεν απέχει και τόσο από ένα συλλογικό άλμα στο επίπεδο της ουσιαστικής βίωσης των ιδιοτήτων της ψυχής. Οι σούτρες του Πατάντζαλι περιγράφουν τα βήματα που απαιτούνται για να ξεπεραστούν τα εμπόδια ή KLESHAS προς την επίγνωση της ένωσης και υπάρχουν άτομα που έχουν πραγματοποιήσει αυτά τα βήματα στο παρελθόν και εξακολουθούν να το κάνουν. Σήμερα, όμως, το συλλογικό πεδίο είναι τόσο φορτισμένο που σύντομα θα αρχίσει να ξεχειλίζει και να μας εκπλήσσει εκεί όπου δεν το περιμένουμε.

Η διαδρομή προς τη συνειδητή βίωση της μίας μεγάλης στοργικής ανθρώπινης οικογένειας εναρμονίζεται όλο και περισσότερο με την Μία Αγάπη, τον Έναν Νου και την Μία Θέληση. Παρατηρώ, ότι υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι στον κόσμο που δεν απέχουν πολύ από έναν συντονισμό, ικανό, ώστε να μην μπαίνουν στη θέση να βλάψουν ο ένας τον άλλο ή ακόμη να αρχίσουν ενεργά να φροντίζουν και να βοη­θούν ο ένας τον άλλο... τόσο κοντά. Είναι σαν ένα κύπελλο γεμάτο νερό που με κάθε νέα σταγόνα ξεχειλίζει. Μόλις αρχίσει η ροή του, η διαδικασία θα αποδειχτεί μη ανναστρέψιμη. Η εσωτερική γνώση της ομοιότητάς μας, του γεγονότος ότι μοιραζόμαστε τα ίδια όνειρα, τους ίδιους φόβους και πόνους, είναι τόσο ισχυρή. Είναι, επίσης, εύκολο να δούμε ότι συμβαίνει και το ακριβώς αντίθετο: υπάρχει ένα υπόγειο ρεύμα που προσπαθεί να αναχαιτίσει το κβαντικό άλμα. Θεωρώ, όμως, ότι οι ακραίες καταστάσεις που βλέπουμε στον κόσμο υποδηλώνουν τη δύναμη του ρεύματος με κατεύθυνση το Καλό, την ΚΑΛΗ ΘΕΛΗΣΗ του Όλου.

Μαζί με φίλους, η Νίνα Μέγιερχοφ και εγώ εργαζόμαστε σε ένα εγχείρημα στο Άουσβιτς. Το Άουσβιτς είναι η πιο τρομακτική και συμπυκνωμένη έκφραση του κακού στην ιστορία. Το εγχείρημα εστιάζεται στο πώς από εκείνο το σημείο θα μπορέσουμε να περάσουμε σε ένα μέλλον όπου κάτι παρόμοιο θα ήταν αδιανόητο. Γνωρίζουμε ότι σήμερα συμβαίνουν στον κόσμο καταστάσεις παρεμφερείς με αυτή του Άουσβιτς. Πώς μπορούμε να υπερβούμε τη δυνατότητά μας να κάνουμε ο ένας στον άλλο κάτι τόσο κακό; Σημασία δεν έχει, ποιος είναι ο καταπιεστής και ποιος το θύμα. Κατά τη γνώμη μου, το απλό ερώτημα που τίθεται είναι, ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΕΤΟΙΕΣ ΦΡΙΚΤΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ; Αυτό θα πρέπει να δονείται στον καθένα μας και να μας ωθεί να αναλάβουμε τις δράσεις, που γνωρίζουμε όλοι μας σαν σωστές. Θέλει τόλμη να λέμε, ότι δεν έχει σημασία ποιος είναι ο κακός και ποιος το θύμα. Μπορείτε να φανταστείτε τη δύναμη της συγχώρεσης που απαιτείται, εξετάζοντας κάτι όπως το Άουσβιτς, αν είστε το θύμα; Το ίδιο ισχύει, αν είστε ο κακός που αντιλαμβάνεται τα αποτελέσματα των πράξεών του. Το αίσθημα της ενοχής καταστρέφει πολλούς.

Όταν βλέπω τη βία που συμβαίνει σήμερα στον κόσμο, ορισμένες φορές προσπαθώ να ταυτιστώ με τον άνδρα στο τεθωρακισμένο που πυροβολεί άλλα ανθρώπινα πλάσματα. Πώς μπορεί να το κάνει; (Και βέβαια πρόκειται για άντρα, ως επί το πλείστον). Αντιλαμβάνομαι τη διαδικασία της εντολής, το μίσος που προέρχεται από τον πόνο, την διαδικασία της υπεράσπισης και στη συνέχεια τη χρήση την ευκαιρίας που σου δίνεται... Μπορώ εύκολα να αντιληφθώ, πώς αυτό είναι δυνατό, όταν η ανθρώπινη φύση έχει αποσυνδεθεί από το σύνολο.

Όπως, επίσης, μπορώ να αντιληφθώ την μεταβολή που ενδέχεται να συμβεί απλά, όταν κάποιος ταυτίζεται με τον Άλλο και βλέπει στον άλλο τον εαυτό του. Όταν βλέπει στη μητέρα του άλλου τον εαυτό του, όταν στα παιδιά του άλλου βλέπει τα δικά του, κι όταν, βλέποντας το άδολο χαμόγελο μιας γυναίκας που αγαπά, αναλογίζεται με θλίψη ότι μπορεί να μην επιστρέψει στην πατρίδα. Αυτού του είδους οι μικρές διασυνδέσεις μπορούν να «μολύνουν» την συνείδηση με τη γνώση του συνόλου. Και το «πεδίο» πραγματικά γεμίζει με πληροφορίες που αφορούν την διασύνδεση μας. Από την πλήρη επιστημονική συνεισφορά μέχρι την έμπρακτη ολόπλευρη γνώση της Ενότητας και της Ομοιότητας των πάντων. Το εξωτερικό προσεγγίζει το εσωτερικό και το εσωτερικό προσπαθεί ακόμη εντονότερα να έρθει στο φως. Οι στιγμές ευαισθησίας ανακύπτουν σε ανθρώπους παντού τον κόσμο.

Το άγγιγμα της καρδιάς της Μίας Ανθρωπότητας προϋποθέτει τη γνώση της σημασίας όλων των χρωμάτων στον κόσμο. Την αντίληψη, ότι κάθε ψυχή είναι διαφορετική, ενώ μας είναι γνωστή η Ολότητα των πάντων. Την αναγνώριση, ότι όλοι είναι σημαντικοί, ο καθένας με τα ταλέντα και το νόημά του.

Γενική αλλαγή επέρχεται, όταν αλλάζει η βασική άποψη, σύμφωνα με την οποία τα πάντα προσαρμόζονται. Αποτελεί πεποίθησή μου, ότι η Μία Ανθρωπότητα και η αδελφοσύνη όλων, είναι πιο κοντά από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Το κύπελλο της γνώσης γεμίζει γοργά με τα στοιχεία της Μίας Ζωής και οι άνθρωποι θα ανταποκριθούν αντίστοιχα.

Ο Ντόμεν Κόσεβαρ (Domen Kočevar) είναι λέκτορας, συγγραφέας και αντιπρόσωπος της Θεοσοφικής Βιβλιοθήκης του Alma M. Karlin, Celje, Slovenia.

1. I. K. Taimni, The Science of Yoga: The Yoga Sutras of Patanjali, Section II, Sutra 3, p. 130

Διδάσκοντας στα σημερινά Σχολεία από την Ενόραση στην Διανόηση

Aïsha Guennoun

Η Αλίκη Μπέιλη έχει επισημάνει ότι: «Η φύση και η πραγματική σημασία του διαλογισμού και η χρήση του σε μεγάλη κλίμακα στη Δύση ... μπορεί τελικά να αντικαταστήσει τις σημερινές πρακτικές εξάσκησης της μνήμης και να αποδειχθεί ένας ισχυρός παράγοντας στη σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία». Πώς μπορεί η ενόραση να αποτελέσει ένα εργαλείο διδασκαλίας στα σημερινά σχολεία; Τί μπορούμε να κάνουμε επί του παρόντος, για να προωθήσουμε στα αυριανά σχολεία μια εκπαίδευση περισσότερο εστιασμένη στην ανάπτυξή της; Η πρόκληση αυτή τη στιγμή είναι να εκγυμνάσουμε τη διανόηση, ώστε να γίνει πιο δεκτική στην ενόραση.

Ορολογία
Διανόηση είναι ο συγκεκριμένος νους που προσλαμβάνει, συλλέγει και αναλύει γνώση για να την εφαρμόσει, ώστε να μάθουμε π.χ. να μετράμε ή να κάνουμε με το νου αριθμητικές πράξεις, όταν ψωνίζουμε. Όσο περισσότερο προχωρούμε στις σπουδές μας, τόσο περισσότερο εκλεπτύνουμε τη χρήση της διανόησης για να στοχαστούμε πάνω σε συγκεκριμένα θέματα. Αγγίζουμε τα σύνορα του αφηρημένου νου, το πεδίο των οικουμενικών ιδεών, όταν χρησιμοποιούμε τη διανόηση για στοχασμό πάνω σε παγκόσμιες απόψεις ή αφηρημένες έννοιες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η καλλιέργεια της διανόησης στην κοινωνία μας έχει φτάσει πλέον σε τόσο υψηλό επίπεδο, ώστε να αναχαιτίζει την ενόραση στην δράση.

Στο Φιλοσοφία από το Α έως το Ω αναφέρεται, ότι «κάθε ενόραση έχει τη φύση της ανακάλυψης ενός αντικειμένου, μιας νέας ιδέας». Επικαλούμαστε την «θεία φύση της ενόρασης».¹ Μας έλκει εγγύτερα στην κατανόηση της καρδιάς. Κατά τη διαδικασία αυτή, μια «αλήθεια» που συνηχεί και εναρμονίζεται με την εσωτερική μας ύπαρξη τεκμηριώνεται, έτσι ώστε να μπορούμε να την βιώσουμε πληρέστερα. Γίνεται ο κρίκος μεταξύ του «πραγματικού» εσωτερικού μας κόσμου και της καθημερινότητας του γήινου κόμσου μας, που επιτρέπει τη διέλευση από τη αόρατο κόσμο στον ορατό.

Γιατί να «διδάξουμε την ενόραση»;
Ο μαθητής ανταποκρίνεται περισσότερο στον κόσμο της γνώσης, όταν μαθαίνει με την καρδιά ή μέσω της καρδιάς. Ο ομαδικός δημιουργικός οραματισμός είναι ένα εργαλείο διδασκαλίας που διεγείρει την αφύπνιση της ενόρασης σε νέους και ενήλικες. Ο δάσκαλος όχι μόνο μεταδίδει στους μαθητές του τη γνώση, αλλά διεξάγει με επιτυχία ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με αυτούς, οι οποίοι στη συνέχεια υπευθυνοποιούνται μέσα στην ομάδα μιας τάξης. Η χρήση του οραματισμού και της δημιουργικής φαντασίας οδηγεί τους μαθητές στη δημιουργία νέας νοητικής ουσίας στον σημερινό κόσμο. Αυτή η ουσία και αυτό το μέσο σκέψης, τους δίνει τη δυνατότητα να χτίσουν από κοινού τον κόσμο του αύριο.

Η διδασκαλία ότι το «εγώ» ισούται με το «Εμείς», συμβάλλει στην εδραίωση μιας δημιουργικής ατμόσφαιρας στην ομάδα της τάξης: οι μαθητές αισθάνονται συντονισμένοι στην ίδια συχνότητα κατά τη διάρκεια των μαθημάτων τους, σαν να βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος. Οι διαφορές δεν αντιμετωπίζονται πλέον ως διαφωνίες αλλά ως εμπλουτισμός της ομάδας της τάξης. Στα σημερινά νέα σχολεία διδάσκουμε δουλειά, συνεργασία και ομαδική εργασία. Αρκετά εναλλακτικά εκπαιδευτικά κινήματα² καθιερώνουν από κοινού αυτήν την μέθοδο εκμάθησης με δημιουργικό τρόπο. Η εκπαίδευση Στάινερ (Steiner) προωθεί και υλοποιεί το δημιουργικό παιχνίδι: παιχνίδια με «αδιαμόρφωτο υλικό, προκειμένου να αναπτυχθεί η φαντασία».³ Η μέθοδος Μοντεσόρι χρησιμοποιεί μια πιο σύνθετη προσέγγιση που σέβεται το ρυθμό της αφύπνισης και της μάθησης κάθε παιδιού.

Η Διδαχή της Ενόρασης Σήμερα
Στον κόσμο της προσχολικής εκπαίδευσης, οι όροι πνευματικός και ενόραση δεν υποδηλώνουν μια μυστικιστική εκπαίδευση, αλλά μια εκπαίδευση βασισμένη στη μη-χωριστικότητα (εξ ου και ομαδική εργασία). Αυτό αντικατοπτρίζεται στις οικουμενικές αξίες που βρίσκονται στην κοινωνική εκπαίδευση ή την αγωγή του πολίτη στο εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης της Γαλλίας, για παράδειγμα, και στην αφύπνιση μιας ουσιώδους δημιουργικότητας (το εσώτερο εκφράζεται προς τα έξω) χωρίς την επιβολή κάποιου άκαμπτου πλαισίου καλλιτεχνικής έκφρασης. Η δημιουργική ελευθερία ενισχύεται χάρη σε μια ανανεούμενη και επαναλαμβανόμενη καλλιτεχνική τεχνική, έτσι ώστε οι μαθητευόμενοι να βελτιώσουν την ατομική τους έκφραση.

Το Φινλανδικό Παράδειγμα
Όμως, η ενόραση είναι, επίσης, η τέχνη της κατασκευής γεφυριών μεταξύ του παρόντος και του μέλλοντος. Στην εκπαίδευση των 6 έως 16 ετών, η Φινλανδία αποτελεί παράδειγμα σύνθεσης της παραδοσιακής της εκπαίδευσης με εκείνη του Στάινερ και της Μοντεσόρι, προσαρμοσμένων στις ανάγκες των νέων ανθρώπων. Με τη διδασκαλία σε πρακτικό και διανοητικό επίπεδο, τα παιδιά ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν την πορεία της επιλογής τους.

Ηλικιακές Ομάδες
Στην Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή⁴ βλέπουμε ότι παιδιά διαφορετικών ηλικιακών ομάδων είναι πολωμένα στο ένα ή το άλλο σώμα. Κατά τη διάρκεια των «δέκα πρώτων χρόνων», τα παιδιά διδάσκονται «να χειρίζονται με νοημοσύνη τις πληροφορίες που εισέρχονται ... μέσω των πέντε αισθήσεων στον εγκέφαλο». Αυτό απαιτεί να διδάξουμε στο παιδί «να ανταποκρίνεται στις δημιουργικές παρορμήσεις, ώστε να φτιάχνει και να παράγει ό,τι βλέπει και ακούει». Δίνεται μια έμφαση στην τέχνες και τις χειροτεχνίες, την ζωγραφική και τη μουσική. Στη συνέχεια, μετά τα έντεκα, ο νους γίνεται βασικός παράγων στα παιδιά. Ο έφηβος μαθαίνει να «εκλογικεύει τις συναισθηματικές και επιθυμητικές παρορμήσεις του και να διακρίνει το σωστό από το λάθος», για παράδειγμα, μέσα από τα μαθήματα της ιστορίας και της αγωγής του πολίτη, οξύνοντας έτσι την αίσθησή του των αξιών. Η Αλίκη Μπέιλη επισημαίνει ότι «η μελέτη της ψυχολογίας» και «η φύση της ψυχής» πρέπει να προστεθούν στο πρόγραμμα σπουδών στην ηλικία των δεκαεπτά. Ο διαλογισμός θα μπορούσε στη συνέχεια να διδάσκεται από την ηλικία των δεκαοκτώ ετών, ως «σκέψη βάθους» σε θέματα όπως τα μαθηματικά, οι επιστήμες και η ζωή στη γη, διότι θα ενίσχυε την ικανότητα «της εστίασης και της διαίσθησης».⁵

Τέχνη και Ενόραση
Σύμφωνα με τον Στάινερ, το καθημερινό σχολικό πρόγραμμα είναι ένα σημαντικό θέμα που επηρεάζει την ανάπτυξη των νεαρών εκπαιδευομένων. Η κόπωση θα πρέπει να αποφεύγεται, δίνοντας μια καλλιτεχνική μορφή στη διδασκαλία. Η καλλιτεχνική αίσθηση βρίσκεται στο σημείο όπου «Μεταξύ του εγώ και του φυσικού σώματος είναι το αστρικό σώμα και το αιθερικό σώμα». Καλλιεργεί στα παιδιά μια αίσθηση αγαθότητας, ώστε να μπορούν να «αισθάνονται και να βιώνουν την ομορφιά .... στη σχολική ηλικία είναι πιο δεκτικά στον τομέα αυτόν».⁶ Η Μαρί-Λορ Βιόντ (Marie-Laure Viaud) αναφέρει, ότι στον τομέα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ο άνθρωπος μαθαίνει να διαμορφώνει την ύλη, έτσι ώστε να μπορεί να αποκαλύπτει μια πνευματική πραγματικότητα. Ο νεαρός μαθητής πρέπει πρώτα να είναι σε θέση να βιώσει εσωτερικά αυτή την πραγματικότητα, για να την εκφράσει καλλιτεχνικά. Καλλιτεχνική δημιουργία δεν μπορεί να γίνει χωρίς «εμβάθυνση στην εσωτερική ζωή».⁷ Πράγματι, σύμφωνα με τον Πολ Κλε (Paul Klee), η τέχνη κάνει ορατό το αόρατο.⁸

Η διδασκαλία της ενόρασης αποτελεί, από μόνη της, μια τέχνη. Στη σφαίρα της ενόρασης, ο σπουδαστής θα πρέπει να καθοδηγείται να χρησιμοποιεί τη δημιουργική φαντασία του: «Η πηγή της τέχνης είναι η δημιουργική φαντασία που συλλαμβάνει το πνευματικό και το φέρνει από τον αόρατο κόσμο στον ορατό».⁹ Στα σημερινά σχολεία αναπτύσσουμε την εκμάθηση της γνώσης, αλλά πολύ συχνά αφήνουμε κατά μέρος την τέχνη ή τη δημιουργική φαντασία. Αυτό μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να παραλύσει την ανάπτυξη και την έκφραση της ενόρασης.

Στον 21ο αιώνα, οι αφυπνισμένοι στην «εικονική πραγματικότητα» νέοι είναι περισσότερο συντονισμένοι με την ικανότητα να οραματίζονται. Αυτές είναι οι γενιές που, σε γενικές γραμμές, μεγαλώνουν, ειδικά στη Δύση, μπροστά στην τηλεόραση ή τις οθόνες των υπολογιστών. Στην εφηβεία, οι νεαροί λειτουργούν με αυτό το νοητικό και εικονικό μοντέλο της αναπαράστασης του κόσμου. Ο δάσκαλος ή ο εκπαιδευτικός πρέπει να αφυπνίσει την ενόραση, επανασυνδέοντας το παιδί περισσότερο με τις εσωτερικές εικόνες του, παρά με τις εξωτερικές εικόνες της οθόνης.

Δημιουργική Θέληση και Ενόραση: Μια Προσπάθεια της Παγκόσμιας Καλής Θέλησης
Για τον έφηβο, που ανατράφηκε και γαλουχήθηκε από την τηλεόραση και τις ψηφιακές εικόνες, το να φανταστεί «από μόνος του», θα μπορούσε να αποτελεί μια προσπάθεια της θέλησης. Επιπλέον, μια «εκπαίδευση, που επικεντρώνεται στην παροχή γνώσεων καταπνίγει άλλους τομείς της ψυχικής ζωής, λόγω της απρόσωπης φύσης των εικόνων που μεταδίδει. Με τη χρήση της θέλησης, η ίδια η ψυχή γίνεται ενεργή εκ των ένδο».¹⁰
Ο Βέλεκ (Welleck) ορίζει αυτό το φαινόμενο ως βούληση «εκ προθέσεως»,¹¹ ή ως κατεύθυνση της σκέψης. Όταν χρησιμοποιούμε τη θέληση για να σχηματίσουμε εικόνες, προσπαθούμε να φανταστούμε τις μορφές σε νοητική ουσία, όσο το δυνατόν ακριβέστερα, για να τις σταθεροποιήσουμε και να πάψουν να είναι φευγαλέες: «οι νοητικές εικόνες μπορούν να οδηγούνται και να κατευθύνονται συνειδητά, και όχι ανεξέλεγκτα».¹²

Η Αΐσα Γκουένουν (Aïsha Guennoun) είναι δασκάλα στην Γαλλία και συνεργάτρια στην Παγκόσμια Καλή Θέληση και στα Κεντρικά Γραφεία του Λούσις Τραστ στην Γενεύη.

1. La philosophie de A à Z, Hatier, see “intuition”.
2. Montessori, Freinet, Steiner, une école différente pour mon enfant? by Maire-Laure Viaud, ed. Nathan, Paris 2008
3. ibid.
4. Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή, Αλίκη Μπέιλη, σελ. 9
5. Αυτόθι.
6. In Bases de la pédagogie, éd. Anthroposophiques Romandes, 1988; (p.351)
7. ibid.
8. Montessori, Freinet, Steiner, p.252
9. ibid., p.30
10. L’enfant endevenir, Ernst-Michael Kranich, ed. Triades, 2000, Belgium, p. 33
11. Die Polaritätim Aufbau des Charakters, Berne 1950, work cited in L’enfant endevenir, p. 33
12. ibid., p.34

Εκπαιδεύοντας την Ψυχή
για την Κοινωνική Αλλαγή

Nina Meyerhof

Αν πρόκειται να αλλάξουμε τις συμπεριφορές μας και να αποκτήσουμε επίγνωση της ομοιότητας και της διασύνδεσής μας, τότε το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει, επίσης, να αλλάξει. Χρειάζεται να αντανακλά τη βαθύτερη κατανόηση της σημασίας του να είσαι άνθρωπος και να ζεις σε μια εποχή που η ουσία μιας παγκόσμιας κοινωνίας είναι κατά βάση η δια­σύνδεση όλων των προθέσεων και πράξεων. Η ανάγκη για ηθική εκπαίδευση και το ανερχόμενο δυναμικό της θεληματικής έκφρασης ατόμων έχουν τεθεί σε τροχιά εξέλιξης. Οδηγώντας το βαθύτερα, χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι το επόμενο σχετικό εκπαιδευτικό μοντέλο είναι η σύνδεση με την ανώτερη συνείδηση και η μετάφραση της εμπειρίας σε κοινωνικές δράσεις για έκφραση παγκόσμιας αρμονίας. Πρέπει να ηγηθούμε με την καρδιά μας, να χρησιμοποιήσουμε τον νου μας για να προωθήσουμε την κατανόησή μας ως προς τη λειτουργία του σύμπαντός μας και στη συνέχεια να μάθουμε να συμπεριφερόμαστε σαν μία ανθρώπινη οικογένεια.

Τα σημερινά μας σχολεία έχουν θεσμοθετηθεί με κανόνες και κανονισμούς. Τείνουν να εμμένουν σε μια μηχανιστική άποψη και στην διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος τους. Εστιάζονται στην πληροφόρηση που μπορεί να κατεβεί από το διαδίκτυο. Σιγά-σιγά αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να αλλάξουν πορεία πλεύσης, αλλά διστάζουν μπροστά στην αλλαγή και, από την άλλη, είναι υποχρεωμένα να παράγουν μαθητές, που προορίζονται να επιτύχουν στον κόσμο του υλισμού που έχουμε αναπτύξει. Ως εκ τούτου, η επικέντρωση στην επιτυχία ορίζεται από την οικονομική επιτυχία και την διατήρηση του ανταγωνισμού μεταξύ των ατόμων.

Στην εκπαίδευση της ψυχής εγκαταλείπονται αυτά τα μοντέλα επιτυχίας, ενώ αυξάνεται η κατανόηση και η αποδοχή της ανάγκης για εκπλήρωση του εαυτού. Σε αυτό το μοντέλο, το δούναι και λαβείν έχει ζωτική σημασία. Η ψυχή αποκτά έκφραση, γνωρίζοντας ότι κάποιος αποκαλύπτει και προσφέρει έναν εξατομικευμένο σκοπό.

Η Ανώτερη Συνείδησή μας μάς καλεί να θυμηθούμε τον αληθινό σκοπό της ζωής. Η Ανώτερη Συνείδησή μας δεν σκοπεύει πλέον να λειτουργεί αποκλειστικά σε ένα επίπεδο προσωπικής ολοκλήρωσης. Η Ανώτερη Συνείδησή μας μάς καλεί σε μεγαλύτερη κατανόηση. Καλούμαστε να εκτιμήσουμε βαθιά την ποικιλομορφία και, ωστόσο να συνειδητοποιήσουμε και να αφομοιώσουμε το γεγονός ότι το άθροισμα όλων των μερών συγκροτεί ένα μεγαλύτερο σύνολο. Είμαστε η ανθρώπινη οικογένεια. Είμαστε η Μία Ανθρωπότητα. Στις ζωές μας πρέπει να περιλαμβάνονται η δικαιοσύνη και η βιωσιμότητα.
Η Παγκόσμια Υπηρεσία είναι η εξωτερική εκδήλωση της εσωτερικής αντίληψης ότι είμαστε όλοι Ένα. Καθώς συναντώ τον άλλον, συναντώ τον εαυτό. Καθώς συναντώ τον εαυτό, με χαρακτηρίζει μια στάση προσφοράς προς τον άλλον. Αν αποφύγω την εξάντληση και τον φόβο ότι δεν θα έχω, τότε δίνω και παίρνω, όντας σε ισορροπία με το κάλεσμα της φύσης. Έτσι, μπορούμε συλλογικά να γίνουμε δομητές του νέου πολιτισμού ... του Πολιτισμού της Ειρήνης.

Κατά τη διάρκεια της Δεκαετίας 2000-2010 για τον Πολιτισμό της Ειρήνης και της Μη Βίας, συντάχτηκε ένα Μανιφέστο, το οποίο υποστηρίχθηκε από όλους τους εν ζωή Νομπελίστες και την UNESCO, και εγκρίθηκε με ψήφισμα του ΟΗΕ. Οι Αρχές είναι: Σεβαστείτε Κάθε Ζωή, Απορρίψατε τη Βία, Μοιραστείτε με τους Άλλους, Διαφυλάξτε τον Πλανήτη και Ανακαλύψτε ξανά την Αλληλεγγύη. Αυτά είναι μόνο λόγια και τώρα ο καθένας από εμάς πρέπει να μεταφράσει αυτά τα λόγια σε πράξη.

Οι εκπαιδευτικοί αντιλαμβάνονται ότι η εκπαίδευση πρέπει να προωθήσει την κουλτούρα που συνενώνει την ανθρωπότητα. Δεν έχει πλέον νόημα να αντιγράφουμε αυτό που προηγήθηκε. Πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας και συλλογικά να οικοδομήσουμε ένα ενωτικό σύστημα ως μια ανθρώπινη οικογένεια, με βάση τις αντιλήψεις που κατοχυρώθηκαν στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ως εκπαιδευτικοί πρέπει να μάθουμε να φτάνουμε στη συνείδηση του μαθητή, για να αγγίζουμε αυτόν τον βαθιά εσωτερικό πυρήνα που υπάρχει πέρα από τον πόνο και την ευχαρίστηση και βρίσκεται σε κατάσταση ύπαρξης. Αυτός ο πυρήνας δεν χρειάζεται να δημιουργήσει αυτοεκτίμηση, ούτε χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους κανόνες για το πώς να ζει ηθικά. Γνωρίζει μέσα του ότι η ζωή είναι ιερή. Γνωρίζει τον εαυτό του ως πλήρη και ολοκληρωμένο. Αυτός ο εξελιγμένος εαυτός, που συχνά αποκαλείται Ψυχή, αγαπά και μοιράζεται και τολμά να ζει μια ζωή με σημασία και σε υπηρεσία προς τους άλλους.

Η Εκπαίδευση της Ψυχής συνίσταται στην αναζήτηση του πνεύματος μέσα στον εαυτό, που ενισχύει κάθε μάθηση. Αυτή η αναζήτηση της συνείδησης προωθεί την διαισθητική γνώση και αυτογνωσία. Η αίσθηση της ολότητας και της πληρότητας επιτρέπει σε κάθε άτομο να αφομοιωθεί στη συνέχεια με τους άλλους. Η διαδικασία της αφομοιωμένης προσωπικής σοφίας που εκτείνεται ως την ιστορική συνείδηση συνεισφέρει στην κατανόησή μας για την μάθηση σε επίπεδο εννοιών.

Η Εκπαίδευση της Ψυχής συνιστά μια διαδικασία αναζήτησης της ψυχής —κοιτάζοντας προς τα μέσα προκειμένου να στραφούμε προς τα έξω— όπου χαρακτηριστικά δεν υφίσταται ανταγωνισμός και ο άλλος αποτιμάται όσο ο εαυτός. Το άτομο συναισθάνεται τη σημασία του συνόλου της ζωής. Η ηθική και οι αξίες που προκύπτουν είναι οι καθολικοί νόμοι της ζωής. Αυτές οι οικουμενικές αξίες είναι υπαγορεύσεις που υπάρχουν σε κάθε πολιτισμό και μας δείχνουν ότι είμαστε μια ανθρώπινη οικογένεια.

Αυτοί οι Παγκόσμιοι Νόμοι μας υποδεικνύουν ότι όλα τα έμβια όντα είναι ζωντανά και έχουν πνεύμα. Το Πνεύμα είναι συνείδηση, διαθέσιμη προς αξιοποίηση. Έτσι, όλη η ζωή βρίσκεται σε αμοιβαία σύνδεση. Κάθε δράση που αναλαμβάνουμε δημιουργεί άπειρους κυματισμούς σε αυτόν τον ιστό της ζωής. Συνείδηση σημαίνει επίγνωση αυτού του νόμου του Ενός. Αγάπη είναι η διασύνδεση όλων όσα υπάρχουν, ενώ ο φόβος είναι ένας επίκτητος ανθρώπινος διαχωρισμός. Η Αγάπη είναι ο Νόμος. Το Πνεύμα συνδέει. Εκπαίδευση σημαίνει, να τα φέρουμε στο προσκήνιο.

Οι ηθικοί κανόνες που θα μας επιτρέψουν να διάγουμε τη ζωή μας ως δίκαια και συμπονετικά ανθρώπινα όντα που εκφράζουν αγάπη, είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα αυτής της εσωτερικής αναζήτησης. Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου απαριθμεί αυτούς τους Ηθικούς Κανόνες για όλη την ανθρωπότητα. Η Διακήρυξη του Fuji προχωρά ένα βήμα παραπέρα, καθώς οι υπογράφοντες: Βεβαιώνουν το Φως της Συνείδησης, Δεσμεύονται συνολικά για την Ειρήνη, τη Ζωή και τη Δράση και Αγωνίζονται για να Ελευθερώσουν το Ανθρώπινο Πνεύμα και να Προωθήσουν έναν Αρμονικό Ανθρώπινο Πολιτισμό.

Η Εκπαίδευση της Ψυχής για αυτή την αναδυόμενη Νέα Εποχή της Ειρήνης απαιτεί πολλές νέες χρήσιμες τεχνικές, που περιλαμβάνουν: διαδικασίες οραματισμού που απευθύνουν προς εαυτόν το ερώτημα «Ποιος είμαι;» και, διδασκαλία πολλαπλών ομάδων πέρα από τα παραδοσιακά όρια ηλικίας, αναγνωρίζοντας ότι η ηλικία αποτελεί ένα προκατασκευασμένο δημιούργημα της διανοητικής ανάπτυξης ... ενώ η ψυχή δεν γνωρίζει ηλικία.

Στη συνέχεια, υπάρχει η έννοια της Αλτρουιστικής Μάθησης, όπου μαθαίνουμε πώς κάνοντας τον άλλο ευτυχισμένο, εξυπηρετούμε ουσιαστικά τις δικές μας ανάγκες. Υπάρχει η Στοχαστική Μάθηση που ζητά από το μαθητή να υποβάλλει στον εαυτό του τις ερωτήσεις, παρά να επαναλαμβάνει τα λόγια του δασκάλου. Με αυτό τον τρόπο, ο δάσκαλος λειτουργεί περισσότερο ως παράγοντας διευκόλυνσης παρά ως εκπαιδευτής. Η Βιωματική Μάθηση γίνεται πολύ σημαντική, καθώς ο μαθητής αποκτά πείρα, αναλύει και αφομοιώνει έννοιες, με στόχο να δομήσει τον εαυτό και να στοχαστεί για τον Εαυτό στο επίπεδο του Εαυτού. Επιπλέον, είναι σημαντικό να σκεπτόμαστε με όρους Συστημικής Μάθησης, που σημαίνει να μην εστιάζουμε στις λεπτομέρειες αλλά μάλλον να βλέπουμε το σύνολο και να κατανοούμε τις λειτουργίες των πραγμάτων. Σήμερα διδάσκουμε τόσα πολλά αποσπασματικά δεδομένα με τα οποία πρέπει να συνδεθεί ο νους, χωρίς για εμάς τα δεδομένα αυτά να σημαίνουν απολύτως τίποτα. Σκεφτόμενοι, ωστόσο, πώς πραγματικά λειτουργεί η ζωή στην ολότητά της, αρχίζουμε να βλέπουμε τα μέρη ως τμήμα ενός συνόλου και ενός συστήματος ανάπτυξης. Τα Ανθρώπινα Όντα αναπτύσσουν, τότε, την αίσθηση μιας μεγαλύτερης εικόνας για τη ζωή. Τέλος, η Διαπροσωπική Μάθηση αποτελεί μια μεθοδολογία, η οποία καλεί το άτομο να περάσει στον μετασχηματισμό και πέρα από ό,τι το κρατάει στην παρούσα σκέψη και να εισχωρήσει στο δυναμικό της μάθησης, δηλαδή στην Διαπροσωπική Μάθηση, η οποία περιλαμβάνει το όλον, όπως είναι εκ των άνω ορατό.

Η Δρ. Νίνα Μέγιερχοφ (Dr Nina Meyerhof) είναι Πρόεδρος και Ιδρύτρια της οργάνωσης «Children of the Earth», μιας μη-κερδοσκοπικής εταιρείας που προσφέρει προγράμματα σε όλον τον κόσμο, εμπνέοντας και ενώνοντας νέους ανθρώπους, μέσω προσωπικού και κοινωνικού μετασχηματισμού, προκειμένου να συνεισφέρουν στην δημιουργία ενός ειρηνικού και βιώσιμου κόσμου.