Over heel de wereld is in het afgelopen jaar de roep om vrij­heid uitgesproken door de ene maatschappij na de andere, op de barricades gebracht om hun recht op zelfbeschikking op te eisen. En de wereld heeft hun moed toegejuicht. Gedu­rende dezelfde tijdsperiode is de wereld getuige geweest van natuurrampen – “daden van God” - van een schijnbaar onge­ëvenaard niveau en frequentie. Aardbevingen, tsunami’s, or­kanen, overstromingen, droogtes en tornado’s hebben in vele delen van de wereld volkeren vernietigd. De oorlog heeft zich ook gemengd in talloze levens, en doet ons erover nadenken hoe vrij wij werkelijk zijn? Wanneer wij geconfronteerd wor­den met de kracht van de natuur en de onveiligheid van een wereld die nog te vaak zijn toevlucht neemt tot gewapend conflict, hoeveel zelfbeschikking hebben we dan werkelijk? Net zoveel als de wetenschap technieken ontwikkeld heeft om de krachten van de natuur op een afstand te houden, is ze nog geen partij wanneer de volle kracht van de natuur wordt losgelaten. En net zo toegewijd als wereldorganisaties zoals de Verenigde Naties en de vele niet-gouvernementele organi­saties zijn voor de vredige oplossing van conflicten, ontwricht geweld nog steeds de levens van volkeren in veel delen van de wereld.

Wat we echter wel hebben, is de kracht om te kiezen hoe we zullen reageren. Twee heel verstandige personen hebben ons hier veel over achter gelaten. De een is de psychiater en overlever van de Holocaust Viktor Frankl, wiens ervaring aan menselijk lijden – die van hemzelf en het lijden dat hij waarnam bij hen die met hem gevangen zaten in de dodenkampen van de Tweede Wereldoorlog – hem ertoe leidde te concluderen, dat niemand en geen enkele omstandigheid van een mens kan afnemen wat Frankl noemde “de laatste van de menselijke vrijheden – in elk gegeven stel omstandigheden je gedrag te bepalen”. Hij leerde dat, terwijl wij nu altijd de krachten en energieën kunnen beheersen, die op ons gericht zijn, wij onze reactie daarop kunnen beheersen. “Tussen stimulus en reactie zit ruimte”, zei hij. “In die ruimte zit onze kracht om onze reac­tie te kiezen. In onze reactie ligt onze groei en onze vrijheid”.

In die ruimte kan de ziel haar bedoeling kenbaar maken. Alice Bailey suggereert, dat er hoofdzakelijk drie soorten mensen zijn. Zij die onbewust ervaring opdoen, maar tegelijkertijd zo in beslag genomen worden door de processen van de resultaten van ervaring, dat zij zich niet bewust zijn van de diepere doelstellingen; zij die flauw aan het bewust worden zijn van het feit, dat aanpassing aan de manier van leven waaraan zij onderworpen zijn, en van waaruit geen ontsnappen mogelijk schijnt te zijn, voor hen betekent dat zij een les moeten leren; en zij die ontwaakt zijn voor het doel van ervaringen, en die dus bij elke gebeurtenis een intelligent vermogen meebrengen om uit de gebeurtenis waaraan zij onderworpen zijn een versterking voor het leven van de ziel te halen. Zij hebben geleerd de omgeving waarin zij zich bevinden als de plaats van zuivering en het terrein voor hun geplande dienstverlening te beschouwen.

De creatieve aard van die ruimte tussen stimulus en reactie bepaalt de huidige test van de mensheid, een test die steeds nauwkeuriger wordt, daar nieuwe, krachtige spirituele energieën sterke invloed op het menselijk bewustzijn hebben, daarbij algemeen verbreide angst en depressie onder sommigen verspreidend en een vooralsnog niet gedefinieerd, maar hoopvol gevoel van toekomstige mogelijkheden in anderen. Terwijl de uitkomst van deze binnenstromende energieën nog onbekend is, is het de individu die bepaalt hoe hij zal reageren, en hier komt de creatieve kracht van goede wil in het spel.

Niet alleen bepaalt de mens zelf hoe hij op omstandigheden reageert, hij bepaalt ook de inhoud van zijn bewustzijn. Kardinaal John Henry Newman, een wijze denker die uit de eerste hand de verkrampte psychologische omwenteling kende, die door een verandering van geloof wordt veroorzaakt, identificeerde de samenhang tussen verantwoordelijkheid en vrijheid in de manier waarop wij ons denkvermogen gebruiken. Hij stelt het zo: “Wij kunnen geloven wat wij kiezen. Wij zijn aansprakelijk voor wat wij kiezen te geloven”.

Het is gebruikelijk voor een mens te denken: “Ik ken mijn eigen verstand” terwijl hij zich er onbewust van blijft hoeveel van de inhoud van zijn verstand gevormd is door al lang bestaande persoonlijke overtuigingen en veronderstellingen, vaak klakkeloos aangenomen, evenals door de invloed van uiterlijke gedachten, meningen, geruchten, claims, informatie uit de tweede hand en halve waarheden, die komen van zijn blootstelling aan conversatie met mensen, wat nu globaal is, dank zij de media. Het feit dat de authenticiteit en nauwkeurigheid van deze globale conversatie sterk varieert, afhankelijk van de gebruikte bronnen, wordt door velen niet herkend, vooral wanneer de inhoud van de openbare mening resoneert met iemands eigen overtuigingen en aannames. Toch vinden totalitaire regeringen die proberen de toegang van hun volk tot een wijd spectrum van ideeën te beheersen het steeds moeilijker om de stroom informatie te controleren, die door de nieuwe technologieën gegenereerd wordt. En dit is een positieve ontwikkeling in de bevrijding van het menselijke denken.

Tot slot, in een wereld die geteisterd wordt door natuurkrachten en menselijk geweld lijkt het onrealistisch teveel vertrouwen te stellen in de strijd om zelfbeschikking. Op een subjectiever niveau lijkt het erop dat het plan van de ziel evenzo ondoorgrondelijk schijnt te zijn voor iedereen, behalve voor degenen die het meest verlicht zijn. Maar toch schreef Juliet Hollister, de oprichtster van de Tempel van Begrip: “Ik heb altijd geloofd, dat we in een oceaan van intelligentie leven”. Deze intelligentie, in het Sanskriet Brahma genoemd, ligt in het midden van zelfs de kleinste atoom van substantie. Van het meest fundamentele niveau van leven tot aan de meest gevorderde, bestaat het bewustzijn uit en verschaft het de bespoediging naar evolutionaire groei.

Wanneer het aan een erkenning van juiste verhoudingen gekoppeld wordt, verjaagt dit besef elke neiging tot fatalisme of tot zelfzucht. Vrijheid wordt niet gewonnen om de scheiding van de individuele persoon van het geheel te verkrijgen, maar als gevolg van het bewust worden van de individuele persoon van de spirituele waarde van dit leven en de waarde van elk leven voor het geheel. Dit is het wat zelfbeschikking mobiliseert en aan het speuren naar vrijheid een spirituele betekenis geeft. Het bereiken van vrijheid is buitensporig hard werken, dat stadium na stadium tot stand komt in een proces, dat ertoe leidt, dat de mens “wordt wat hij is”. Het mysterie ligt middenin de zelfbestemming, en het getuige zijn van dit ontwaken dat nu plaatsvindt in een groot spectrum van de mensheid is de oorzaak voor een grote hoop.