Dr. Charika Marasinghe is een mensenrechten- en kinderrechtenconsulent en een beheerder van het Vishva Niketan International Peace Centre in Sri Lanka.
De zaden van liefde en haat groeien niet in de grond van Moeder Aarde, maar in de harten en geesten van ons mensen, van haar kinderen, die begiftigd zijn met een bewustzijn waarmee geen enkele andere levende soort gezegend is. Alle verdeeldheid op basis van ras, religie, geloof en klasse wordt opgebouwd in de harten en geesten van mensen en niet in de door de mens gemaakte bakstenen en betonnen muren van de buitenwereld. Als we uiterlijke vrede met de menselijke, dierlijke en plantaardige wereld willen ervaren, moeten we onze egocentrische manieren van denken in termen van ‘mij’, ‘ik’, ‘mijn’, ‘mijn familie’, ‘mijn religie’, ‘mijn ras’, ‘mijn dorp’ en ‘mijn land’ overstijgen naar een allesomvattend universeel bewustzijn dat het welzijn van alle voelende wezens eert en respecteert. Degenen die een vreedzame, duurzame, rechtvaardige en gelukkige wereld willen zien, moeten hun intellectuele en geestelijke capaciteiten uitoefenen op de solide basis van het universeel bewustzijn. Het proces van het ontwaken van dit universele bewustzijn moet plaatsvinden vanaf de conceptie in de baarmoeder van de moeder en gedurende het hele leven – kindertijd, adolescentie, volwassenheid, ouderdom tot de uiteindelijke en onvermijdelijke dood. Het ontwaken van dit universele bewustzijn geldt niet alleen voor het individu. Het is evenzeer van toepassing op gezinnen, groepen, scholen, werkplekken, gemeenschappen – zowel stedelijke als landelijke – naties en de menselijke bevolking in de wereld als geheel.
De Boeddha deed de radicale ontdekking dat we niet als afzonderlijke wezens bestaan. Hij zag dat ‘zelf’ een waanidee is dat lijden veroorzaakt en ons vervreemdt van de vrijheid en het mysterie van het leven. De doctrine van oorzakelijkheid genaamd ‘paticca samuppada’ of afhankelijk samen-ontstaan, de meest diepgaande uiteenzetting van de Boeddha, werkt de realiteit van het leven beknopt uit – het bestaan van het zelf en de wereld in termen van wederzijdse conditioneren en onderling afhankelijke psycho-fysieke gebeurtenissen die ontstaan en voorbijgaan.
Om te citeren:
... in afhankelijkheid van gevoel is er hunkering; in afhankelijkheid van hunkering is er achtervolging; in afhankelijkheid van achtervolging is er winst; In afhankelijkheid van winst is er besluitvorming; in afhankelijkheid van besluitvorming is er verlangen en lust; in afhankelijkheid van verlangen en lust is er gehechtheid; in afhankelijkheid van gehechtheid is er bezitterigheid; in afhankelijkheid van bezitterigheid is er gierigheid; in afhankelijkheid van gierigheid is er bescherming; en door de bescherming ontstaan er verschillende kwade onheilspellende verschijnselen – het opnemen van knuppels en wapens, conflicten, ruzies en geschillen, beledigende taal, laster en valsheid in geschrifte.’
Mahanidana Sutta DN 15
Het juiste antwoord op wereldwijde conflicten is de weg naar de juiste verhouding. Dit moet worden gesmeed door de voetafdrukken te identificeren die de generaties voor ons, die op deze weg hebben gegaan, hebben achtergelaten. Misschien heeft de mensheid zelfs tot nu toe op de planeet aarde overleefd te midden van de meest agressieve vorm van conflicten en oorlogen gedurende millennia, omdat de generaties voor ons gezonde ideeën en de omstandigheden hebben gevestigd die bevorderlijk waren voor de menselijke bloei. Tegelijkertijd zijn er ook modderige voetafdrukken op de weg achtergelaten door sommige vorige generaties die hebben bijgedragen aan de verstoring van de stabiliteit van onze wereld. Het opbouwen van de juiste verhoudingen zou moeten beginnen in de harten en de denkvermogens van elk van de acht miljard mensen die nu op onze planeet aarde zijn, of op zijn minst een kritische massa van de bevolking. Duurzame uiterlijke vrede die een einde zal maken aan wereldwijde conflicten kan alleen worden bereikt wanneer individuen innerlijke vrede bereiken – de beëindiging van conflicten in zichzelf. Twee en een half millennia geleden erkende de Boeddha de nobele waarheid van het reinigen van het denkvermogen van het kwaad en het koesteren van een zuiver denkvermogen:
'Alle mentale verschijnselen hebben het denkvermogen als voorloper; zij hebben het denkvermogen als hun leider; ze worden door het denkvermogen gestuurd. Als iemand spreekt of handelt met een boos denkvermogen, volgt 'dukkha' (lijden of onbevredigendheid) hem net zoals het wiel de hoefafdruk volgt van de os die de kar trekt.'
Vers 1: Dhammapada
'Alle mentale verschijnselen hebben het denkvermogen als voorloper; zij hebben het denklvermogen als hun leider, ze worden door het denkvermogen gestuurd. Als iemand spreekt of handelt met een zuiver denkvermogen, volgt geluk (sukha) hem als een schaduw die hem nooit verlaat.'
Vers 2: Dhammapada
Onze zoektocht naar het scheppen van een universeel bewustzijn dat het welzijn van iedereen overbrengt – mensen, flora en fauna, en zelfs de lucht die we inademen, het water dat we drinken en de grond die we zaaien – is bedreigd op een manier die ongekend is in de geschiedenis van de mensheid. Het zogenaamde ultrakapitalistische economische beleid en de door de consument gedreven economische systemen, ondemocratische en zeer dominante en autoritaire geopolitieke ideologieën, structuren, giftige systemen en gecentraliseerde bureaucratische processen hebben de politieke en economische macht geconsolideerd. Natuurlijke hulpbronnen en monetaire rijkdom zijn geconcentreerd in de handen van enkelen die rijk en machtig zijn op lokaal, nationaal, regionaal en internationaal niveau door de armen en machtelozen te marginaliseren en te verbannen. De afhankelijkheidsmentaliteit die is ontstaan door de zogenaamde ‘financiële hulp’ en de beknelling van de ‘schuldsanering’ heeft het leven van de huidige en toekomstige generaties in de ontwikkelingslanden onder de guillotine gezet. Deze dodelijke trend staat op het punt het eeuwenoude spirituele web van zeer verrijkende en bekrachtigende geloofstradities in de wereld te vernietigen – misschien zelfs tot voorbij de opleving ervan. De mensheid heeft geen tijd te verliezen. De routekaart naar de juiste verhouding moet worden opgemerkt en tot actie worden gebracht. De wereld heeft dringend behoefte aan een geweldloze sociale transformatie door dorps- en stedelijke gemeenschappen in staat te stellen de grondoorzaken aan te pakken die conflicten op zowel micro- als macroniveau veroorzaken.
De sociale, economische en politieke ongelijkheden en onrechtvaardigheden hebben lijden, frustratie, ongeluk en disharmonie veroorzaakt binnen zoveel gemeenschappen. De transformatie van het bewustzijn van individuen en gemeenschappen naar mededogen en vrede vertegenwoordigt een essentiële stap in de richting van het bouwen van een rechtvaardige en vreedzame wereld. Terwijl we de egoïstische denkwijze transformeren naar een alomvattend universeel bewustzijn, moeten we ook werken aan het bevrijden van de verarmde, kansarme en gemarginaliseerde mensen van de beknelling van machteloosheid, hulpeloosheid en hopeloosheid, en hen helpen hun eigen potentieel en kracht te ontdekken om hun leven ten goede te verheffen. Bij de wederopbouw van het leven van dorps- en stedelijke gemeenschappen moeten we eerst en vooral de collectieve gemeenschapszin in de harten en geesten van mensen aanwakkeren.
In de menselijke samenleving op alle niveaus werken vier onderling verbonden vicieuze processen; de Boeddha noemde ze psychologische vervreemding (chanda), afkeer (dvesha), angst (bhaya) en waan (moha). De uiteenzetting van de Boeddha over de vier goddelijke verblijfplaatsen (vier Brahma Viharas) – liefdevolle vriendelijkheid (Metta), mededogen (Karuna), altruïstische vreugde (Muditha) en gelijkmoedigheid (Upekkha) – bieden een uitstekend recept om onze harten en denkvermogens te genezen van egocentrische en zelfgerichte kwalen en ons bewustzijn uit te breiden om alle bewuste wezens te omarmen. Deze gemeenschapszin kan ook worden gewekt door de boeddhistische concepten van delen (dana), aangename taal (priya vachana), constructieve activiteit (arthacharya) en gelijkheid (samanatmata).
Laten we besluiten om ons tijdens ons leven oprecht in te zetten om gezonde voetafdrukken te plaatsen op de weg naar de juiste verhouding die het lot van de huidige generaties en de komende generaties zal veranderen en van de planeet ‘aarde’ een leefbare en vreedzame verblijfplaats voor al het leven zal maken. §
