Het denkbeeld vrijheid neemt tegenwoordig een vooraanstaande plaats in de gedachten in, door de opstand van de bevolking in de Arabische wereld, op zoek naar de vrijheden waarvan andere naties al genieten. Het besluit van de Verenigde Naties is weer getest en deze keer toonde de reactie een collectieve wil om bescherming te bieden aan degenen die onderworpen waren aan de afschuwelijke gevolgen van vervolging en slachtpartijen. De secretaris-generaal Ban Ki-moon, speelde een cruciale rol bij het leiden van de Veiligheidsraad om de resolutie daarvan voor Libië aangenomen te krijgen als reactie op “de duidelijke overtreding van alle normen die internationaal optreden en ernstige overschrijding van internationale mensenrechten en internationale wetgeving beheersen”. Het is een hoopvol teken dat de wil van de Verenigde Naties stijgende is en dat de toekomst zal zien, dat dit representatieve orgaan van de naties in de wereld gemachtigd zal zijn om met kracht de rechten van alle burgers te beveiligen voor wat betreft de essentiële vrijheden die aan het menselijk leven waardigheid behoren te geven. De laatste 250 jaar van de wereldgeschiedenis zijn sterk beïnvloed door het idee van vrijheid, terwijl de mensen vochten met de onrechtvaardigheden en de opgelegde armoede van een wereldorde. die de rijkdom en veiligheid voor de weinigen reserveerde ten koste van de ellende, de armoede en slavernij van de velen. Het is niet zo verbazingwekkend dat bewegingen om verschillende vrijheden te vestigen – ook het idee van vrijheid op zich – gewoonlijk door de staat zijn onderdrukt. Een interessant voorbeeld daarvan is Schillers gedicht “Ode aan de Vreugde”, dat Beethoven in zijn 9e symfonie gebruikte. Wat de meeste mensen zich niet realiseren is, dat het gedicht oorspronkelijk een ode aan “vrijheid” was, maar dat de censuurambtenaren nooit zouden hebben toegestaan, dat het in deze vorm gepubliceerd werd. Daarom gebruikte Schiller het woord Freude (Vreugde) om het woord Freiheit (Vrijheid) te vervangen. Dat maakt een groot verschil in de eerste regel van het gedicht – Vreugde, prachtige vonk van de goden in plaats van Vrijheid, prachtige vonk van de goden. Vreugde is spiritueel en geen bedreiging voor de gevestigde orde: vrijheid is een oproep tot actie, gebaseerd op een visie van een betere toekomst.
Evenals al het andere heeft ons begrip van denkbeelden als “vrijheid” zich in de loop van de tijd ontwikkeld door persoonlijke, maatschappelijke en culturele ervaring. Eeuwen geleden zagen de mensen vrijheid gewoon als persoonlijk handelen, met andere woorden “doen zoals je wenst”, maar tegenwoordig heeft zich een in alle opzichten dieper begrip ontwikkeld, verbonden met een groeiend begrip voor verantwoordelijkheid en respect voor anderen. Grote denkers hebben zaad uitgestrooid van spirituele ideeën betreffende vrijheid en verantwoordelijkheid, die de mensheid geleid hebben naar het pad waar zij nu zijn, door velen erkend als de essentiële hoekstenen van een rechtvaardiger en gelukkiger wereld.
Een zo’n denker was Aristoteles, die aanvoerde, dat het voornaamste doel van de politiek niet is wet en orde voor te schrijven, het vergemakkelijken van economische transacties of het voorkómen van persoonlijke onrechtvaardigheden, maar meer het aankweken van deugdzaamheid en het ontplooien van ‘het goede’. Aristoteles betoogde, dat het aankweken van deugdzaamheid zich loont want het leidt tot waar geluk en een gelukkige persoon vertoont een juiste balans tussen gezond verstand en wensen, waarbij gematigdheid alles kenmerkt. Dit pad naar geluk, zei hij, kan alleen bereikt worden door actief aan de maatschappij deel te nemen. Want net zoals het bespelen van een muziekinstrument niet geleerd kan worden door alleen maar te studeren, maar oefening vereist, kan deugdzaamheid alleen ontwikkeld worden door het beoefenen van ons menselijke vermogen tot gemeenschap en het vermogen om te overwegen tussen goed en kwaad, rechtvaardig en onrechtvaardig, zoals zij zich in het politieke en maatschappelijke leven manifesteren. Voor het moderne denken kan “het ontwikkelen van deugdzaamheid” ouderwets lijken, maar alleen in het manifesteren van “het goede” kunnen we tenslotte een ware, spirituele vrijheid zien, die zich voor de gehele mensheid ontplooit.
Terwijl de democratieën van de wereld vooralsnog verre van deugdzaam zijn, is het verlangen naar politieke en maatschappelijke discussie vurig en dynamisch – een kritisch gevoel voor ethiek en waarden ontvouwt zich verder naarmate het morele hart van belangrijke kwesties voor de meerderheid steeds duidelijker wordt. Door heftig debatteren ontwikkelen zich steeds ruimere perspectieven, een grotere veelomvattendheid, en, paradoxaal, de grondslagen van die koele, onpartijdige observatie, die van zo’n vitaal belang is voor het betreden van het spirituele pad. Voor steeds grotere aantallen mensen, die van een behoorlijke mate van vrijheid en gelijkheid genieten, is het beginsel vrijheid in opkomst in het ideaal “wereldburgerschap” en het “goede voor het geheel”. En zij beseffen, dat deze grootse visie gefrustreerd blijft tot ieder van ons in staat is deel te nemen aan deze zich ontplooiende goede wil. Staten die tekort schieten, onderdrukte minderheden, de benarde toestand van vluchtelingen en slachtoffers van misdaad zijn ernstige aangelegenheden, die tussen ons allen en het volledige planetaire burgerschap in staan.
Het beginsel vrijheid is tenslotte een expansieve kracht binnen de menselijke conditie die het hele ras naar wereldburgerschap drijft. Het heft het bewustzijn op uit oude, gekristalliseerde manieren van denken en zich gedragen, die de vollere uitdrukking van de ziel belemmeren waarin men de essentiële eenheid van alle dingen aan de innerlijke zijde van het leven weet. Evoluerende denkbeelden van geluk, rijkdom en vrijheid weerspiegelen en steunen het hunkeren van de ziel naar het uitdrukken van het leven als een alomvattende staat waarin het individuele gevoel van geluk en rijkdom onafscheidelijk is van dat van anderen. Vrijheid is een energie met een heilzame werking, die het bewustzijn voortdurend naar het licht van de spirituele gebieden verheft op een reis, die samen met alle andere zielen gemaakt moet worden en, inderdaad, ook samen met de andere natuurrijken. De eerste blik op de planeet Aarde vanuit de ruimte dreef deze erkenning helemaal tot op de voorgrond van het bewustzijn. Een prachtige, met juwelen bezette sfeer van turkoois blauw en wit, gezet tegen het zwart van de ruimte, beschrijft met geometrische precisie de omvang van de grenzen van wat ieder mens zijn ‘thuis’ zou moeten kunnen noemen. En, door uitbreiding van deze gedachte, zijn alle mensen die hier leven werkelijk één familie.
