Το εθνικό κράτος αποτελεί ένα τόσο αυτονόητο γεγονός και στερεότυπο στα πλαίσια της εμπειρίας μας σχετικά με τον κόσμο, που καλό θα ήταν να δοκιμάζαμε να καταλάβουμε τι είναι πραγματικά ένα έθνος. Μια καλής θέλησης προσέγγιση θα έβλεπε ένα έθνος ως κάτι περισσότερο από μια απλή συνάθροιση ανθρώπινων όντων μέσα σε κάποια γεωγραφική περιοχή: Είναι αυτοδικαίως μια έμψυχη οντότητα. Ένα έθνος έχει αλτρουιστικές τάσεις και ικανότητα αφιλαυτίας εξ ίσου με τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Έχει τις δικές του δυνάμεις και αδυναμίες, αλλά διαθέτει και αυτό που μοναδικά μπορεί να συνεισφέρει στον κόσμο των εθνών. Αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και τις δοκιμασίες που του παρουσιάζονται προσπαθώντας για το καλύτερο, αλλά ακριβώς αυτά μπορεί να οδηγήσουν και στην καταστροφή, στο βαθμό που θα επιλεγεί λανθασμένη πορεία. Άλλως τε μια δοκιμασία δεν είναι δοκιμασία, παρεκτός κι αν προσφέρεται η δυνατότητα είτε για την επιτυχία, είτε την αποτυχία.
Η βαθιά ψυχολογική ανανέωση των εθνών του κόσμου αναμφισβήτητα σήμερα συνιστά το πιο επείγον και πιεστικό από όλα τα προβλήματα και ζητήματα που αντιμετωπίζουμε. Ο λόγος γι αυτό δεν είναι δύσκολο να βρεθεί. Τα εθνικά κράτη εξακολουθούν να είναι ο κύριος παράγοντας που δεσπόζει και λαμβάνει αποφάσεις στον –και για– τον κόσμο. Χωρίς όμως την αναμόρφωση των εθνών σε ευρεία κλίμακα, δεν θα μπορέσουν να ριζώσουν οι αναγκαίες αξίες και να δοθούν τα απαραίτητα κίνητρα ώστε να αποκατασταθεί επαφή με την ψυχή των εθνών προκειμένου να αντιμετωπιστούν αληθινά και να επιλυθούν τα πιεστικά προβλήματα, που όλοι αντιμετωπίζουμε. Με την ψυχολογική του ανανέωση ένα έθνος μπορεί να αναγνωρίσει ποια είναι τα δεσμά που το κρατούν τυφλό και αλυσοδεμένο μέσα στο παρελθόν του, και να τα κόψει. Να απαλλαγεί από αυτά και να μετασχηματίσει τα εγωιστικά κίνητρα της προσωπικότητας με την επιθυμία της ψυχής για υπηρεσία, και έτσι να καταστεί δεκτικό απέναντι σε νέες ιδέες, που προηγουμένως δεν μπορούσε να τις καταγράψει ώστε να χαράξει νέους δρόμους προς τα εμπρός. Είναι προφανές ότι χωρίς αυτήν την βαθιά ανανέωση και τον μετασχηματισμό, που συνεπάγεται βεβαίως την αναγνώριση της ψυχής του έθνους και την επαφή μαζί της, όλες οι προσπάθειες στην εξέταση των προβλημάτων θα παραμένουν επιφανειακές, και θα κουκουλώνουν απλώς τα αποτελέσματα, χωρίς να εργάζονται έχοντας ως βάση τα αληθινά αίτια.
Ψυχολογία σημαίνει «επιστήμη» ή «μελέτη της ψυχής», και μια σημαντική κληρονομιά από όσα μας άφησε η Αλίκη Μπέιλη στην Πραγματεία επί των Επτά Ακτινών, είναι η σε βάθος μελέτη της ψυχής, των ενεργειών της και της συνείδησής της. Αυτές οι επτά ακτίνες είναι οι πρωτεύουσες ενέργειες που διαβαθμίζουν ποιοτικά πάσα ζωή μέσα στο ηλιακό μας σύστημα, και αυτό συμπεριλαμβάνει τόσο την ποιότητα της ψυχής, όσο και την φύση της μορφής, ή προσωπικότητας, των διαφόρων εθνών. Παραθέτουμε εδώ μια σύνοψη περί των Ακτινών και των αποτελεσμάτων τους πάνω στο άτομο, την ομάδα και την εθνική συνείδηση.
Η Πρώτη Ακτίνα είναι η ενέργεια της Θέλησης, Σκοπού ή Δύναμης. Η ορθή της έκφραση είναι ισχύς, σθένος και απαντοχή, ενώ η διαστροφή της συνεπάγεται υπερηφάνεια, ισχυρογνωμοσύνη, και επιθυμία ελέγχου και υποταγής τον άλλων.
Η Δεύτερη Ακτίνα είναι η ενέργεια της Αγάπης-Σοφίας. Η ορθή της έκφραση είναι αγάπη της αλήθειας, υπομονή, ανοχή και ενόραση. Η διαστροφή της προκαλεί υπερβολική απορρόφηση στη μελέτη και τη θεωρία, αδιαφορία για τους άλλους και ψυχρότητα.
Η Τρίτη Ακτίνα είναι η ενέργεια της ενεργού νοημοσύνης. Η ορθή της έκφραση της είναι διανοητική διαύγεια, ευρείες απόψεις στα αφηρημένα ζητήματα, ο χειρισμός της ενέργειας προκειμένου να αποκαλυφθεί το ωραίο και το αληθινό, ενώ η διαστροφή της προκαλεί τη διανοητική υπερηφάνεια, ανακρίβεια στις λεπτομέρειες και επίκριση των άλλων.
Η Τέταρτη Ακτίνα είναι η ενέργεια της αρμονίας μέσω διαμάχης και ασκεί έντονη επίδραση στην ανθρώπινη οικογένεια. Η ορθή της έκφραση είναι η έντονη στοργή, το φυσικό και πηγαίο θάρρος, γενναιοδωρία, ευστροφία και ευφυΐα, και η εφέλκυση ενόρασης. Η διαστροφή της γίνεται εγωκεντρισμός, έλλειψη ηθικής αντοχής και θάρρους, έντονα πάθη, νωθρότητα και εκκεντρικότητα.
Η Πέμπτη Ακτίνα είναι η ενέργεια της Συγκεκριμένης Γνώσης ή Επιστήμης. Η ορθή της έκφραση είναι η αυστηρότητα και ακρίβεια στη διατύπωση, η κοινή λογική, ο ορθολογισμός, η ανεξαρτησία, η οξεία διανοητικότητα, ευαισθησία στο Θείον, το φως και τη σοφία. Η διαστροφή της φέρνει προκατάληψη, άσπλαχνη κριτική, στενομυαλιά, υπεροψία, μια ανελέητη ιδιοσυγκρασία, έλλειψη συμπάθειας και σεβασμού, και έντονο υλισμό.
Η Έκτη Ακτίνα είναι η ενέργεια της Αφοσίωσης ή Ιδεαλισμού, που παράγει τις τρέχουσες ιδεολογίες. Η ορθή της έκφραση είναι η αφιέρωση σε ένα πράγμα, η πιστότητα, ο σεβασμός, η συμπάθεια της άποψης των άλλων, ενώ η διαστροφή της είναι ο σεκταρισμός, η πύρινη οργή, ο φανατισμός και η αδυναμία να βλέπεις κάποια άλλη γνώμη εκτός από τη δική σου, η μισαλλοδοξία.
Η Έβδομη Ακτίνα είναι η ενέργεια του Ρυθμού και της Τελετουργίας, που παράγει τις νέες μορφές πολιτισμού. Η ορθή της έκφραση είναι η εμμονή, το σθένος, η ευγένεια, η ακραία προσοχή στις λεπτομέρειες, ορθή σειρά και τάξη μέσω ορθής μαγείας. Η διαστρέβλωσή της προκαλεί τυπολατρία, επιφανειακές κρίσεις, καταχρηστική και κακή χρήση της ομιλίας προς επίτευξη των στόχων που έχουν επιλεγεί.
Η μελέτη των εισηγήσεων που έκανε η Αλίκη Μπέιλη σχετικά τις ακτίνες που ρυθμίζουν και διέπουν τα διάφορα έθνη, είναι συναρπαστική. Είναι προφανές ότι αν οι εξυπηρετητές διαθέτουν την δυνατότητα να εργάζονται με τις ενέργειες των ακτινών θα διευκολυνθούν οι προσπάθειες τους να βοηθήσουν για τη διαδικασία της εθνικής ανανέωσης. Αναφέρει για παράδειγμα, ότι η ικανότητα της Γερμανίας (με ψυχή στην τέταρτη ακτίνα και προσωπικότητα πρώτης ακτίνας), στη μουσική και τη φιλοσοφία, οφείλεται στην ακτίνα ψυχής της, ενώ οι ωμότητες του Ναζισμού εν μέρει σε διαστροφή της εκδήλωσης της ακτίνας της προσωπικότητάς της. Επίσης για τη Γαλλία, με ψυχή πέμπτης ακτίνας και προσωπικότητα στην τρίτη, ότι η σπινθηροβόλος και λαμπρή της διανοητικότητα με την επιστημονική της κλίση προέρχονται από την αλληλεπίδραση της τρίτης ακτίνας της ενεργού νοημοσύνης με την πέμπτη ακτίνα, της επιστημονικής κατανόησης.
Εισηγείται επίσης ότι οι σχέσεις των εθνών βασίζονται σε επιδράσεις που ασκούν οι ακτίνες που τα διέπουν. Παραδείγματος χάριν η έκτη ακτίνα, του ιδεαλισμού, είναι ισχυρή στη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιταλία και την Ισπανία. Και ακριβώς η φανατική εμμονή και προσκόλληση σε κάποιο ιδανικό ευθύνεται για κάθε έντονη αλλαγή σε αυτές τις χώρες.
Εδώ λοιπόν έχουμε μια εξαιρετικά συνοπτική περίληψη ενός απέραντου θέματος. Εντούτοις θέτει ζητήματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Ποιες είναι φερ’ ειπείν οι ακτίνες που διέπουν τα έθνη που προβάλλουν στην Αφρική; Ποιες ακτίνες επιδρούν αποφασιστικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Κι ενώ οι επτά ακτίνες μπορούν να θεωρηθούν ως το κλειδί για την εσωτερική ψυχολογία, η Σπειροειδής Δυναμική συνιστά μια συναρπαστική εξέλιξη για τον τομέα της εξωτερικής ψυχολογίας. Είναι επινόηση του ψυχολόγου Clare W. Graves, που προσπαθεί να καταλάβει ποιες διαφορές υπάρχουν σε επίπεδο ανθρώπινης εμπειρίας και αξιών και πώς τα ανθρώπινα όντα προχωρούν μέσα από αυτά. Δεν αποτελούν μια απλή κατάταξη διαφορών μεταξύ των ανθρώπινων όντων. Όλοι φερόμαστε και αγόμαστε από αυτές καθώς συνυπάρχουν μαζί μας. Γι αυτό είναι καλύτερο να σκεφτόμαστε τη Σπειροειδή Δυναμική ως μια αναδυόμενη αλληλουχία μάλλον, παρά ως μια κλίμακα αναβαθμών ανάπτυξης. Είναι ενδιαφέρον να αναγνωριστεί ότι αυτές οι καταστάσεις ή επίπεδα, όχι μόνο εφαρμόζονται στα άτομα, αλλά εκφράζονται επίσης στους κοινωνικούς σχηματισμούς ομάδων, εθνών, και φυσικά στην ανθρωπότητα συνολικά. Είναι επίσης ενδιαφέρον να σημειωθεί η εντυπωσιακή ομοιότητα που έχει το μοντέλο του δυναμικού σπειροειδούς με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο εσωτερισμός την πρόοδο του ανθρώπου ατομικά, από την πιο πρωτόγονη κατάσταση, μέχρι την ανάδειξη ενός αληθινά παγκόσμιου εξυπηρετητή. Ο Graves χαρτογραφεί και κατατάσσει οκτώ διαφορετικά επίπεδα ανθρώπινης ύπαρξης.
Πρώτο Επίπεδο Ενύπαρξης (μπεζ): Ο άνθρωπος σε αυτό το επίπεδο παρακινείται μόνο από επιτακτικές και περιοδικές φυσιολογικές ανάγκες. Επιδιώκει να σταθεροποιήσει τις ατομικές σωματικές του λειτουργίες. Αυτό το επίπεδο ύπαρξης σπάνια το βλέπουμε σήμερα, εκτός από ειδικές περιπτώσεις ή παθολογικές καταστάσεις.
Δεύτερο Επίπεδο Ενύπαρξης (πορφυρό): Σε αυτό το επίπεδο, ο άνθρωπος επιδιώκει την κοινωνική (φυλετική) σταθερότητα. Υπερασπίζεται με δύναμη μια ζωή που δεν καταλαβαίνει. Θεωρεί ότι οι φυλετικοί του τρόποι είναι έμφυτοι και μέσα στη φύση των πραγμάτων, και εξαρτάται αποφασιστικά από αυτούς. Ζει σε επίπεδο τοτέμ και ταμπού.
Τρίτο Επίπεδο Ενύπαρξης (κόκκινο): Σε αυτό το επίπεδο έρχεται στο προσκήνιο ο ακατέργαστος, αυταρχικός ατομικισμός και εδώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος «Μακιαβελικός». Πρόκειται για το επίπεδο που επικρατεί η σκέψη της «δικαίωσης της επιβολής». Εδώ πρόκειται για την απροκάλυπτη και κυνική αρπακτική έκφραση των ανθρώπινων παθών, ιδίως από τους «έχοντες» και κατέχοντες, και πιο συγκεκαλυμμένα και ύπουλα από τους «μη έχοντες».
Τέταρτο Επίπεδο Ενύπαρξης (μπλε): Σε αυτό το επίπεδο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η διαβίωση σε αυτόν τον κόσμο δεν προσφέρει την ύψιστη δυνατή ευχαρίστηση, και επίσης βλέπει ότι ανεξαρτήτως κατηγορίας, οι άνθρωποι θα πρέπει να υπόκεινται σε κανόνες. Η υπακοή σε αυτούς τους κανόνες είναι το αντίτιμο για μια ζωή με μεγαλύτερη διάρκεια. Οι «μπλε» άνθρωποι σε γενικές γραμμές εντάσσονται και κατατάσσονται σε κάποιο δογματικό σύστημα, και πιο χαρακτηριστικά, σε κάποια θρησκεία.
Πέμπτο Επίπεδο Ενύπαρξης (πορτοκαλί): Οι άνθρωποι θέλουν σε αυτό το επίπεδο να επιτύχουν να έχουν κυριαρχία επί του κόσμου, με την εκμάθηση των μυστικών του μάλλον, παρά μέσω της άσκησης ωμής βίας, (όπως στο κόκκινο επίπεδο). Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος που διακρίνεται στη ζωή είναι αντάξιος της καλής του τύχης, ενώ εκείνοι που αποτυγχάνουν, οφείλουν να υποτάσσονται στους ολίγους και εκλεκτούς.
Έκτο Επίπεδο Ενύπαρξης (πράσινο): Σε αυτό το επίπεδο προβάλει και έρχεται στο επίκεντρο η συσχέτιση του εαυτού με τους άλλους ανθρώπους, αλλά και με τον εσωτερικό εαυτό. Αντίθετα από τους «πορτοκαλί» ανθρώπους, τα «πράσινα» άτομα νοιάζονται λιγότερο για το υλικό κέρδος ή τη δύναμη, και περισσότερο για το σχηματισμό μαζί με άλλους, κοινοτήτων φροντίδας. Χρησιμοποιούν τη συνδιαλλαγή και τη συναίνεση για να καταλήξουν σε αποφάσεις. Ένας κίνδυνος είναι ότι μπλέκουν και αφοσιώνονται τόσο πολύ στο στάδιο της συλλογικής λήψης αποφάσεων, που έχουν την τάση να αποδίδουν την ίδια βαρύτητα σε κάθε άποψη, με αποτέλεσμα να γίνεται λίγη πραγματική εργασία. Είναι γνήσια πλουραλιστές και αποδέχονται την ποικιλομορφία, ενώ είναι αποφασιστικά αντι-ιεραρχικοί. Αυτή η νοοτροπία επικρατεί ιδίως μεταξύ ορισμένων εκ του ακαδημαϊκού κόσμου και των μέσων, και ως εκ τούτου ασκούν αρκετά έντονη επίδραση.
Οι άνθρωποι στο κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα ενύπαρξης θεωρούν ότι αυτοί, και μόνο αυτοί, διαθέτουν την σωστή προσέγγιση της πραγματικότητας, και έτσι οι διαφωνίες μεταξύ διαφορετικών επιπέδων σπάνια επιλύονται. Ωστόσο αυτό αλλάζει όταν περνάμε σε επίπεδα ύπαρξης, εκεί όπου ξαφνικά, ολόκληρο το σπειροειδές της ανάπτυξης που προηγήθηκε, αναφαίνεται στο προσκήνιο και εξετάζεται. Εκείνοι που φθάνουν σε επίπεδα ύπαρξης είναι σε θέση να προσαρμόζουν ή να συντονίζουν τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στους άλλους, που βρίσκονται στα υπόλοιπα επίπεδα, δηλαδή σε κατάσταση ενύπαρξης, και μπορούν έτσι να εργάζονται για το αγαθό των ομάδων που υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα, με άλλα λόγια, για το καλό του συνόλου. Επειδή το πράσινο είναι το τελευταίο από τα επίπεδα ενύπαρξης, η μετάβαση από το πράσινο στο κίτρινο είναι δύσκολη, και προς τούτο απαιτείται, σύμφωνα με τον Grave, ένα «βαρυσήμαντο άλμα», κατά το οποίο «υπερπηδάται ένα χάσμα απίστευτης σημασίας και νοήματος».
Πρώτο Επίπεδο Ύπαρξης (κίτρινο): Εδώ, καθώς το άτομο στην ατέρμονη σπειροειδή του εξέλιξη στρέφεται για μια άλλη ακόμη φορά στον εξωτερικό κόσμο και στη χρήση της δικής του δύναμης σε αναφορά και σε σχέση με αυτόν, ο ψυχαναγκασμός και το ασυγκράτητο των ορέξεων των τύπων της ενύπαρξης έχουν εξαφανιστεί. Εδώ ο άνθρωπος τρέφει τη βάσιμη και βασική πεποίθηση ότι με την απαλλαγή της διανοίας του από τους περιορισμούς που του επιβάλει ο ψυχαναγκασμός και οι ανησυχίες των κατωτέρων επιπέδων, μπορεί να επαναφέρει την τάξη του κόσμου, και εάν όχι σήμερα, οπωσδήποτε αύριο. Εδώ γίνεται αληθινά συν-εργάτης και παύει να είναι ανταγωνιστικός.
Δεύτερο Επίπεδο Ύπαρξης (τυρκουάζ): Οι άνθρωποι «τυρκουάζ» ήταν σπάνιοι στις μελέτες του Graves. Σχεδόν όλοι που κατατάχθηκαν σε αυτή την κατηγορία από τον Graves ήταν σε ηλικία πάνω από τα πενήντα πέντε. Αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι μια ιδιάζουσα και παράδοξη διερεύνηση του εσωτερικού τους κόσμου. Τον μεταχειρίζονται σαν ένα νέο παιχνίδι, με το οποίο μπορούν να παίζουν. Αλλά ακόμα κι αν παίζουν με αυτόν, γνωρίζουν πλήρως ότι ποτέ δεν πρόκειται να ξέρουν περί τίνος πρόκειται.
Κατά τη άποψη της Σπειροειδούς Δυναμικής, η σύγχρονη ανθρωπότητα επιχειρεί να χειριστεί τη δυσκολότερη, αλλά συγχρόνως και πιο συναρπαστική μετάβαση που έχει ποτέ αντιμετωπίσει. Δεν πρόκειται απλώς για μια μετάβαση σε ένα νέο επίπεδο ύπαρξης, αλλά για την αφετηρία ενός νέου «κινήματος» μέσα στη μουσική συμφωνία της ανθρώπινης ιστορίας. Το μέλλον μας προσφέρει βασικά, τρεις δυνατότητες: 1) Η πιο φρικιαστική θα ήταν η πιθανότητα να αποτύχουμε να σταθεροποιήσουμε τον κόσμο μας και, μέσω επανειλημμένων καταστροφών να παλινδρομήσουμε έντονα προς τα πίσω. 2) Το ίδιο φοβίζει και το όραμα της φυλάκισης μέσα σε μια κοινωνική συνθήκη τύπου μπλέ/πορτοκαλί/πράσινου. Αυτό θα έμοιαζε με το 1984 του George Orwell. Τυραννία, χειραγώγηση, κυβερνητική αυθαιρεσία, πασπαλισμένη με ένα κατάπλασμα δήθεν ανθρωπισμού, διγλωσσία και αιτιολογίες δήθεν ηθοπλαστικού περιεχομένου. Όλο αυτό είναι μια έκβαση των πραγμάτων πολύ πιθανή. 3) Η τελευταία δυνατότητα είναι ότι θα μπορούσαμε ίσως να αναδυθούμε στο κίτρινο επίπεδο και να προχωρήσουμε προς τη σταθεροποίηση του κόσμου μας, έτσι ώστε να μπορεί να συνεχιστεί όλη η ζωή.
Πώς λοιπόν μπορεί να επιτευχθεί η ψυχολογική ανανέωση ενός έθνους; Η απάντηση θα πρέπει κυρίως να εδράζεται στην επίκληση της ζωής και της ενέργειας της ψυχής. Αλλά πρώτα από όλα είναι σημαντικό να προσμετρηθούν οι αξίες που διέπουν την λήψη αποφάσεων σε επίπεδο έθνους. Όταν το έθνος διέπουν εγωιστικές επιδιώξεις, η ανεξέλεγκτη προσκόλληση σε ότι είναι υλιστικού περιεχομένου, οι πολιτικές εθνικής ανωτερότητας και επιβολής, και η απροθυμία να επιτρέπεται σε όλους να συμμετέχουν και να καρπούνται τα ωφελήματα της ευημερίας του έθνους, μπορούμε να είμαστε σίγουροι δεν είναι σε θέση να κινηθεί σε πιο πνευματικές αξίες και να ζήσει ανάλογα. Ποιες είναι αυτές οι αξίες; Αγάπη της αλήθειας, τιμιότητα και καλή θέληση στις σχέσεις, όλο και μεγαλύτερη προσήλωση στην προσφορά μάλλον παρά στις απολαβές, επιθυμία για μεταρρύθμιση και δίκαιη κατανομή των πόρων. Αυτές είναι αξίες της ψυχής. Μπορούμε να αξιολογήσουμε ποια είναι η δυνατότητα κάποιου έθνους να εκφράζει την ψυχή του, από τον τρόπο που εφαρμόζει αυτές τις αξίες στην ζωή του – στο εσωτερικό δηλαδή από το πώς ενθαρρύνει την αίσθηση ευθύνης και δημιουργικότητας των πολιτών, από το πώς συμπεριφέρεται στα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τους διανοητικά αρρώστους, και τους εγκληματίες, και, στο εξωτερικό, από την ποιότητα των σχέσεων που διατηρεί με τον κόσμο των εθνών.
Η επίδραση της ψυχής πάνω στο έθνος είναι πάντα παρούσα, μολονότι κάποτε γίνεται δυσδιάκριτη. Την ενσωματώνουν με τη ζωή τους εκείνοι οι πολίτες που έχουν φθάσει στο στάδιο που αναδεικνύεται η προσωπικότητα και ιδίως στην φάση που γίνεται συνειδητά η επαφή με την ψυχή. Συχνά πρόκειται για μία μη αναγνωρίσιμη μειονότητα, αλλά αυτοί υπάρχουν. Συνιστούν την συνείδηση του έθνους και είναι οι αληθινοί οραματιστές του. Σε περιόδους εθνικών κινδύνων αυτοί ακριβώς οι εκπρόσωποι της ζωής της ψυχής έρχονται στο προσκήνιο και εμπνέουν τις νέες κατευθύνσεις για την εθνική ζωή. Τα παραδείγματα αυτού αφθονούν σε όλο τον κόσμο. Όχι μόνο στο μύθο, το θρύλο και τα ιστορικά γεγονότα, αλλά, και ίσως ιδιαίτερα, στον καιρό μας. Αυτού του είδους οι αληθινοί ηγέτες εφελκύουν μια διαφωτισμένη κοινή γνώμη, η οποία τώρα πια είναι τόσο ισχυρή δύναμη στον κόσμο, που κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναμορφώσει ολόκληρες χώρες και έχει καθορίσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Είναι σαφές λοιπόν ότι η ευκαιρία να εκδηλωθεί η ψυχή ενός έθνους, αλλά και η ευθύνη όλου αυτού, επαφίεται και στηρίζεται σε αυτούς τους ανθρώπους.
Ορισμένοι μεγάλοι πολιτικοί υπήρξαν εξέχοντα παραδείγματα αυτού του γεγονότος. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Αϊζενχάουερ στην Ομιλία του το 1953 με θέμα «Μια Ευκαιρία για Ειρήνη», έδωσε το περίγραμμα των αρχών που θα έπρεπε διέπουν και ορίζουν την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησής του: «Κανένας λαός πάνω στην γη δεν μπορεί να λογίζεται εχθρός ως λαός, γιατί ολόκληρη η ανθρωπότητα στο σύνολό της έχει και μοιράζεται την ίδια πείνα για τη ειρήνη και την αδελφοσύνη και τη δικαιοσύνη. Η ασφάλεια και η ευημερία κανενός έθνους δεν μπορεί να έχει διάρκεια αν επιτυγχάνεται μέσα από την απομόνωση. Αυτό γίνεται μονάχα με την δραστική συν-εργασία του με τα συν-έθνη του. Κάθε έθνος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να σχηματίζει δική του κυβέρνηση και οικονομικό σύστημα της δικής του επιλογής. Η προσπάθεια οποιουδήποτε έθνους να υπαγορεύει στα άλλα έθνη τη μορφή διακυβέρνησής τους είναι απαράδεκτη. Η ελπίδα των εθνών για μόνιμη ειρήνη δεν μπορεί να βασίζεται σε ανταγωνισμούς και εξοπλισμούς, αλλά σε δίκαιες σχέσεις και τίμια κατανόηση όλων των άλλων εθνών».
Σε μια ομιλία του το 1994, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τσεχίας, Βάκλαφ Χάβελ, υπογράμμισε ότι «στο σημερινό πολυπολιτισμικό κόσμο, ο αληθινά αξιόπιστος δρόμος για συνύπαρξη και μάλιστα ειρηνική συνύπαρξη και δημιουργική συνεργασία, θα πρέπει να ξεκινά από αυτό που είναι θεμελιακό και βρίσκεται στην ρίζα κάθε πολιτιστικού πλαισίου, και από αυτό που βρίσκεται βαθύτερα μέσα στις καρδιές και τις διάνοιες των ανθρώπων μάλλον, παρά από αυτό που βασίζεται σε πολιτικές απόψεις, πεποιθήσεις, αντιπάθειες ή συμπάθειες. Θα πρέπει να είναι ριζωμένο στην αυθυπέρβαση: Δηλαδή το να υπερβαίνεις τον εαυτό σου και να τείνεις χείρα βοηθείας στον πλησίον, στους αλλοδαπούς, στην ανθρώπινη κοινότητα, σε κάθε ζωντανό πλάσμα, στη φύση, στο σύμπαν. Η βαθιά και χαρούμενη εμπειρία της αυθυπέρβασης επιβάλει να αποκαταστήσουμε αρμονική σχέση με αυτό πού είναι αλλότριο, ακατανόητο, μακρινό σε χώρο και χρόνο από εμάς, πλην όμως και με ένα μυστηριώδη τρόπο, πολύ σχετικό και πολύ οικείο, καθώς όλα μαζί αυτά συγκροτούν τον ένα και μοναδικό κόσμο μας. Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση απέναντι στην εξαφάνιση της ζωής από την αυθυπέρβαση».
Εμπνευσμένες ομιλίες σαν κι αυτήν διαφωτίζουν και ανυψώνουν την συνείδηση του έθνους και προκαλούν τον σεβασμό του κόσμου. Τέτοιου είδους άνθρωποι δεν εργάζονται μόνο στον τομέα της διακυβέρνησης. Όλοι οι τομείς ανθρώπινου ενδιαφέροντος και δραστηριότητας είναι περιοχές που προσφέρονται και δίνουν την ευκαιρία για έκφραση του σκοπού και των αξιών της ψυχής. Η επιστήμη και η εκπαίδευση είναι ολοφάνερα περιοχές όπου το φως της ψυχής μπορεί να διαχύνεται άμεσα και να διαφωτίζει τον κόσμο. Ένα λιγότερο προφανές παράδειγμα είναι τα στρατιωτικά ζητήματα. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών, αυξάνεται συνεχώς η έμφαση που αποδίδεται στο ζήτημα της συγκρότησης και ανάπτυξης ειρηνευτικών δυνάμεων ως παράγοντα αναχαίτισης επιθετικών πολεμικών πρακτικών.
Στον τομέα του νόμου και της δικαιοσύνης βρίσκουν έκφραση δύο στενά σχετιζόμενες δημιουργικές ιδέες. Κατ’ αρχήν υπάρχει η έννοια του δικαίου της αποκατάστασης –που εφαρμόζεται γενικά σε επίπεδο των ατομικών υποθέσεων των πολιτών. Δεύτερον η ιδέα της εντολής για «Αλήθεια και Συμφιλίωση», στις περιπτώσεις όπου το δίκαιο της αποκατάστασης εφαρμόζεται στο εθνικό επίπεδο.
Στον αναπτυγμένο κόσμο η δικαιοσύνη έχει την τάση να επικεντρώνεται στην τιμωρία και καταστολή. Μόλις σχετικά πρόσφατα αρχίζουν να γίνονται κινήσεις τής δικαιοσύνης προς την κατεύθυνση της ιδέας της μεταρρύθμισης και της αποκατάστασης. Στον κόσμο των ιθαγενών συχνά το όλο ζήτημα τίθεται διαφορετικά. Δεν βλέπουν την τιμωρία ως έννοια με χρησιμότητα. Η Paula Μ. Young, βοηθός καθηγητή στο Appalachian School of Law (Νομική Σχολή της Βιρτζίνια), γράφει: «Πολλοί παραδοσιακοί πολιτισμοί, όπως οι ιθαγενείς κάτοικοι της Χαβάη, οι Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, οι πρώτοι γηγενείς κάτοικοι του Καναδά, οι Τσουάνα στη Νότια Αφρική και οι Ναβάχο στις Ηνωμένες Πολιτείες, χρησιμοποιούν διαδικασίες επίλυσης των αντιπαραθέσεων, σχεδιασμένες να προωθούν λογικές ίασης των σχέσεων και ειρήνης μέσα στις κοινότητες μέσω διαλόγου, διαπραγματεύσεων και της πρόσωπο με πρόσωπο επίλυσης των διαφορών μεταξύ παραβατών του νόμου και των θυμάτων τους... Αυτός ο τύπος προσέγγισης του εγκλήματος αποκαλείται “δικαιοσύνη αποκατάστασης”. Οι διαμάχες μεταξύ των ανθρώπων είναι αναπόφευκτες, αλλά όταν εμφανίζονται, η δικαιοσύνη αποκατάστασης μπορεί να βοηθήσει να αποκατασταθεί η κλονισμένη ισορροπία με ορθό και δίκαιο τρόπο. Η αποκατάσταση της βλάβης λειτουργεί αποτρεπτικά για την επανάληψή της.
Προφανώς και αποτελεί εξέλιξη η εφαρμογή των αρχών του δικαίου της αποκατάστασης σε μεγαλύτερους κοινωνικούς σχηματισμούς, αλλά και σε επίπεδο έθνους, υπό τη μορφή Επιτροπών Αλήθειας και Συμφιλίωσης. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται και ανοίγουν τον δρόμο για κάτι πρωτοφανές. Ίαση και θεραπεία των διαφορών μεταξύ ομάδων και, σε εθνικό επίπεδο, αποκατάσταση. Μέχρι σήμερα πάνω από τριάντα έθνη έχουν συστήσει τέτοιες Επιτροπές. Η πρώτη που απέσπασε την προσοχή και το θαυμασμό του κόσμου ήταν στη Νότια Αφρική, υπό την προεδρία του Αρχιεπίσκοπο Desmond Tutu. Σύμφωνα με τα λόγια του, «η Επιτροπή αποτέλεσε ουσιαστικό μέρος της δημοκρατικής μας μετάβασης από το απαρτχάιντ προς μια δικαιότερη κοινωνία».
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα του εθνικού μετασχηματισμού μέσω των τεχνών. Μια θαυμάσια περίπτωση είναι n West-Eastern Divan Orchestra, μια ορχήστρα που φέρνει κοντά και συγκεντρώνει, Ισραηλίτες και άραβες νέους μουσικούς, υπερβαίνοντας τους φραγμούς έχθρας που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Ιδρύθηκε μέσω της κοινής προσπάθειας του Έντγαρ Σάϊντ, Παλαιστίνιου συγγραφέα και καθηγητή, και του διευθυντή ορχήστρας Ντάνιελ Μπαρεμπόιμ, ο οποίος διακηρύσσει ότι «η μουσική λέει τα πάντα για την ενότητα και την αρμονία. Οι μουσικοί στην West-Eastern Divan Orchestra συνεργάζονται μαζί για έναν κοινό στόχο. Αυτό από μόνο του είναι κάτι το επαναστατικό, αν εξετάσεις από που προέρχεται». Η ορχήστρα είναι «μια μουσική εκδοχή αυτού που σκέφτομαι για τη Μέση Ανατολή, ένα όραμα που μπορώ να έχω για τη Μέση Ανατολή, όπου όλοι θα είναι σε θέση να συμβάλουν, και όπου το σύνολο είναι υπέρτερο από το άθροισμα των μερών του».
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι πρωτοβουλίες των «Ξυπόλυτων Καλλιτεχνών», που συνεργάζονται με τις φτωχές κοινότητες σε όλη την υδρόγειο και βοηθούν τους ανθρώπους να βρουν παραμυθία και ανακούφιση μέσω αυτοέκφρασης και δράσης, δημιουργώντας ομορφιά για να μετασχηματίσουν το περιβάλλον τους, τονώνοντας την αυτοπεποίθησή και τον αυτοσεβασμό τους. Ιδρύθηκε από την Lily Yeh στη δεκαετία του ’80, και βασίζεται σε 20 έτη εμπειρίας, χρησιμοποιώντας την τέχνη για την πρόοδο της κοινωνικότητας, την ενίσχυση και οικονομική ανάπτυξη, στην Βόρεια Φιλαδέλφεια και σε φτωχές κοινότητες διεθνώς. Το 2005 η ομάδα πέρασε τρεις εβδομάδες στο Γκισένι της Ρουάντα, και εργάστηκε ταυτόχρονα με δύο συμπληρωματικά προγράμματα στην περιοχή Ρουγκερέρο και στην περιοχή Κιανζάρβε, βοηθώντας στο έργο ίασης των κοινωνικών σχέσεων μετά τη γενοκτονία.
Είναι τόσο αξιοθαύμαστο το ανθρώπινο πνεύμα, που τώρα πλέον αυτού του είδους οι παρεκκλίσεις από τις συνηθισμένες συμπεριφορές του ανθρώπινου εγωισμού, δεν είναι καθόλου ασυνήθιστες. Συνιστούν μάλλον ένα μικροσκοπικό μέρος από τις χιλιάδες πρωτοβουλίες, σε κάθε χώρα και σε κάθε μέρος του κόσμου, όπου άτομα και ομάδες συνειδητά αγκυροβολούν τις αξίες και τις ενέργειες της ψυχής μέσα στη ζωή του έθνους που ανήκουν, και οδηγούν, σύμφωνα με τα λόγια της Αλίκης Μπέιλη, «στην αποκάλυψη της θεότητας μέσω της ανθρωπότητας».
